Το εργοστάσιο θανάτου Άουσβιτς ΙΙ, Μπίρκεναου βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από το αρχικό στρατόπεδο Άουσβιτς Ι. Έγινε το μεγαλύτερο γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης διαφόρων εθνικοτήτων, όπως και Ελλήνων.
Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, Εργοστάσιο Θανάτου
Tο μεγαλύτερο Κέντρο Εξόντωσης στην Ιστορία των Ναζί
Ποτέ δεν θα καταλάβουμε το μέγεθος του πόνου, του τρόμου, της πείνας και της φρίκης που ένιωσαν αυτοί οι άνθρωποι. Μερικές χιλιάδες επέζησαν της τραγωδίας και μπορούν να περιγράψουν αυτό που έζησαν.
Μεταξύ των επιζώντων ήταν και μερικοί Έλληνες. Σχεδόν όλοι λένε ότι από τύχη σώθηκαν. Το Άουσβιτς θα είναι πάντα στην μνήμη τους και αυτοί στην δική μας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΡΓΟΤΕΡΑ:
ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Τι Πρέπει να Γνωρίζετε για την επίσκεψη σας στο Άουσβιτς
Οδηγός για το Μουσείο Άουσβιτς Ι
ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ
Ξεκίνησε στο στρατόπεδο Άουσβιτς το πρώτο μισό του 1942. Οι Γερμανοί έθεσαν σε λειτουργία δύο προσωρινούς θαλάμους αερίων σε ειδικά διαμορφωμένες κατοικίες εκτοπισμένων Πολωνών κοντά στο στρατόπεδο. Δείτε: Άσπρο και Κόκκινο στα σημαντικά μέρη.
Αρχικά τα πτώματα θάβονταν σε ομαδικούς τάφους και αργότερα καίγονταν πάνω σε σωρούς από ξύλα. Την Άνοιξη του 1943, τέσσερις μεγαλύτεροι θάλαμοι αερίων μαζί με αποδυτήρια και κρεματόρια χτίστηκαν στην έκταση του στρατοπέδου.
Οι θάλαμοι που βρίσκονταν στο τέλος της σιδηροδρομικής γραμμής ήταν υπόγειοι. Οι οπές από όπου διοχέτευαν το φονικό αέριο Κυκλώνα Β βρίσκονταν στην οροφή όπως και στο Άουσβιτς Ι.
Η επιφάνεια του κάθε θαλάμου έφτανε συνολικά τα 210 τ.μ. Οι σωροί των νεκρών μεταφέρονταν στην επιφάνεια με ανελκυστήρα. Τα δύο αυτά κτίρια ανατινάχθηκαν από τα SS τον Ιανουάριο του 1945 όταν πλησίαζε δηλαδή ο κόκκινος στρατός για την απελευθέρωση.
Κατά τα έτη 1942 με 1945 υπολογίζεται ότι δολοφονήθηκαν 1,000,000 Εβραίοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Τα πτώματα τους καίγονταν σε κλιβάνους αποτέφρωσης ή σε λάκκους καύσης.
Στα κρεματόρια έκαιγαν επίσης τους έγκλειστους που πέθαιναν ή δολοφονούνταν μέσα στο στρατόπεδο.
Σχέδια Επέκτασης Άουσβιτς ΙΙ
Στην αρχή προέβλεπαν ότι θα τοποθετούνταν μόνο 100,000 φυλακισμένοι. Μετά το αναθεώρηση που έγινε το 1942 ο αριθμός είχε φτάσει τις 200,000.
Το στρατόπεδο θα χωριζόταν σε 4 τμήματα και θα καταλάμβανε 1750 στρέμματα γης. Αυτά τα σχέδια επέκτασης του στρατοπέδου Άουσβιτς υλοποιήθηκαν μόνο εν μέρει.
Την Άνοιξη του 1944, όταν σταμάτησαν οι εργασίες επέκτασης το στρατόπεδο καταλάμβανε περίπου έκταση 1400 στρεμμάτων. Σε αυτή την έκταση είχαν χτιστεί πάνω από 300, κυρίως ξύλινα κτίσματα για διάφορες χρήσεις.
Γερμανοί Ναζί που εργάζονταν στο Άουσβιτς
Επίσης άλλα 40 κτίρια κατασκευάστηκαν μέσα και έξω από το στρατόπεδο για τις ανάγκες των SS και του νοσοκομείου. Για την περίφραξη του στρατοπέδου Άουσβιτς ΙΙ χρησιμοποιήθηκε 17 χιλιομέτρων ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα.
Είχαν επίσης κατασκευαστεί μερικά χιλιόμετρα δρόμων και είχε δημιουργηθεί σύστημα αποστραγγιστικών τάφρων μήκους 13 χιλιομέτρων.
Τελικά τον Μάιο του 1944 τέθηκε σε λειτουργία η νέα ιδιωτική παρακαμπτήρια σιδηροδρομική γραμμή με την επονομαζόμενη πλατφόρμα. Αυτή ήταν και η τελευταία βελτιστοποίηση στην αλυσίδα της δολοφονικής μηχανής των Ναζί.
Ζόντερ Κομάντο και Επιβίωση
Οι πιο τραγικές φιγούρες όλης αυτής της τραγωδίας ήτανε οι Ζόντερ Κομάντο. Είχαν το πιο δύσκολο και απάνθρωπο έργο σε αυτά τα στρατόπεδα. Ήτανε η πιο φρικαλέα ανακάλυψη των Ναζί.
Κτίρια από Τούβλο στο Μπίρκεναου
Αυτοί οι άνθρωποι έπρεπε να καίνε τα πτώματα των δικών τους ανθρώπων μέχρι να γίνουν στάχτη. Έπρεπε να καθαρίζουν τους γεμάτους πτώματα θαλάμους αερίων για τους επόμενους.
Να εξαφανίζουν τα ίχνη των εγκλημάτων όπως και να συλλέγουν λάφυρα από τους νεκρούς. Γνωρίζοντας ότι οι μέρες τους ήταν μετρημένες και ότι θα τους έκαιγαν οι επόμενοι όπως έκαψαν και αυτοί τους προηγούμενους.
Η μυρωδιά της καμένης σάρκας και η νεκρική στάχτη ήτανε η καθημερινότητα των εγκλείστων. Πείνα, τρόμος και καθημερινή βαριά εργασία, όπως και το να μην γνωρίζεις πότε θα είσαι ο επόμενος για το κρεματόριο.
Αρκετοί λένε ότι απλά επέζησαν από τύχη και κάποιοι για το γεγονός ότι γνώριζαν την Γερμανική γλώσσα. Μικρά παιδιά, έγκυες γυναίκες, ηλικιωμένοι και άρρωστοι ρίχνονταν κατευθείαν στον θάνατο.
Καταστροφή Στοιχείων
Άλλα ναζιστικά στρατόπεδα στην Πολωνία, όπως το Sobibor, το Treblinka και το Belzec, έχουν καταστραφεί εντελώς από τους Γερμανούς. Αυτό στην προσπάθειά τους να καταστρέψουν τα αποδεικτικά στοιχεία των εγκλημάτων τους κατά της ανθρωπότητας.
Στο Auschwitz-Birkenau, τα ερείπια των θαλάμων αερίων και των κρεματορίων που οι Ναζί ανατίναξαν πριν φύγουν, είναι συγκλονιστικά. Όπως και οι φράχτες με συρματόπλεγμα και τα ερείπια περίπου 300 στρατώνων αιχμαλώτων που φαίνονται στον ορίζοντα.
Η Πολωνία δημιούργησε ειδικό κονδύλι ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ για τη διατήρηση αυτού του χώρου. Η Γερμανία χρηματοδότησε το μισό αυτού του κονδυλίου.
Ο τομέας ΒΙΙ στο Μπίρκεναου με Ξύλινα Κτίρια
«Αυτό που οι Ναζί ήθελαν να καταστρέψουν, θα το διασώσουμε από τη λήθη». Δήλωσε ο Wladyslaw Bartoszewski, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, ο οποίος είναι και επιζώντας του Άουσβιτς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ
Πύλη Εισόδου Άουσβιτς ΙΙ, Μπίρκεναου
Από το Μάιο του 1944 αυτή την πύλη διέσχιζαν τρένα με Εβραίους που οδηγούνταν προς την εξόντωση. Όπως φένεται ήταν και ο μοναδικός χώρος που μπορούσε να φιλοξενήσει του Γερμανούς. Έτσι ήταν και το φυλάκιο των SS.
Θα δείτε ότι από την είσοδο του στρατοπέδου μπορούσε να περάσει κανονικά το τρένο. Τα τρένα σταματούσαν στην πλατφόρμα η οποία αποτελούσε και το κεντρικό σημείο του στρατοπέδου Άουσβιτς ΙΙ.
Στην δεξιά πλευρά της εισόδου θα δείτε σειρά ξύλινων κτισμάτων, ήταν η λεγόμενη «καραντίνα». Αριστερά βρίσκεται ο τομέας Β1 ο οποίος απαρτίζεται από πλινθόκτιστα κτίρια. Επίσης κατά μήκος του συρματομπλέγματος θα δείτε σειρά από ξύλινους πυργίσκους σκοπιάς.
Πλατφόρμα Επιλογής
Η σιδηροδρομική πλατφόρμα του στρατοπέδου βρίσκεται ανάμεσα στον τομέα ΒΙ και ΒΙΙ, τα οποία είναι περιφραγμένα τμήματα. Ο δρόμος προς τον θάνατο που βρίσκεται κατά μήκος της πλατφόρμας οδηγεί από την κεντρική πύλη κατευθείαν στους θαλάμους αερίων.
Στην αριστερή πλευρά θα δείτε δύο δεξαμενές πυρόσβεσης. Στο ύψος του βαγονιού η γραμμή τέμνεται από δρόμο. Αυτός ο δρόμος δεξιά οδηγεί στους θαλάμους αερίων και κρεματορίων 3 και 4, καθώς και στον τομέα ΒΙΙΙ.
Αριστερά οδηγεί στον τομέα ΒΙ, δίπλα από το ξύλινο κτίσμα του φυλακίου των SS. Στο σημείο αυτό έφταναν τα τρένα με βαγόνια πατωμένα από ανθρώπινες ψυχές. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι μεταφέρθηκαν εκεί. Οι νεοαφιχθέντες έπρεπε να κριθούν από τους γιατρούς των SS εάν ήταν ικανοί ή μη για εργασία.
Οι μη ικανοί για εργασία δολοφονούνταν την ίδια μέρα στους θαλάμους αερίων που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση. Κάποιοι έκαναν τους ανήμπορους για να αποφύγουν την σκληρή εργασία και κατέληξαν στους θαλάμους θεληματικά.
Μάνες που στάλθηκαν στους θαλάμους κρατούσαν σφικτά τα παιδιά τους παίρνοντάς τα μαζί τους στον θάνατο. Δεν γνώριζαν και πίστευαν ότι αυτοί θα τύχαιναν κάποιας ιδιαίτερης μεταχείρισης.
Το καλοκαίρι του 1944 οι Ναζί μετέφεραν περίπου 13,000 Πολωνούς από την εξεγερμένη Βαρσοβία. Επίσης από εδώ αναχωρούσαν και αποστολές προς άλλα στρατόπεδα.
Το βαγόνι που έχει τοποθετηθεί στην πλατφόρμα το 2009 αποτυπώνει τις συνθήκες μεταφοράς στο στρατόπεδο. Ενώ είναι και το σύμβολο εξόντωσης που εκτελέστηκε στο Άουσβιτς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ
ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ
Το βασικό μέσο μεταφοράς που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για τους εκτοπισμούς στο Άουσβιτς. Κατά το 1940 μέχρι το 1941 τα τρένα σταματούσαν στην γραμμή δίπλα στο Άουσβιτς Ι. Τότε μεταφέρονταν εκεί κυρίως Πολωνοί.
Η δεύτερη ιδιωτική παρακαμπτήρια γραμμή με την ονομασία Judenrampe βρισκόταν μεταξύ των στρατοπέδων Άουσβιτς Ι και Μπίρκεναου.
Την Άνοιξη του 1944, την θέση της πήρε η νέα γραμμή στο Μπίρκεναου που οδηγούσε κατευθείαν στους θαλάμους αερίων. Αυτό έγινε για την βελτιστοποίηση της διαδικασίας εξόντωσης.
Προηγουμένως οι καταδικασμένοι σε θάνατο μεταφέρονταν με φορτηγά και με συνοδεία των SS στους θαλάμους ή πήγαιναν με τα πόδια. Σκίτσα άγνωστου έγκλειστου αποτυπώνουν την άφιξη της αποστολής και την διαδικασία επιλογής στην πλατφόρμα Judenrampe.
Ο λεγόμενος σκιτσογράφος του Άουσβιτς έκρυβε τα σχέδια σε φιάλη, όπου 22 συνολικά σχέδια έμειναν κρυμμένα και ανακαλύφθηκαν το 1947.
ΕΡΕΙΠΙΑ ΘΑΛΑΜΩΝ ΑΕΡΙΩΝ - ΚΡΕΜΑΤΟΡΙΩΝ 2 ΚΑΙ 3
Στην άκρη της πλατφόρμας και στις δύο πλευρές βρίσκονται τα ερείπια των θαλάμων αερίων και κρεματορίων. Δίπλα από το κρεματόριο 2 φαίνονται δύο λιμνούλες.
Εκεί έριχναν τις ανθρώπινες τέφρες οι Ζόντερ Κομάντο μετά από την καύση των πτωμάτων στα κρεματόρια. Μερικές δεκάδες μόλις μέτρα από τα ερείπια θα δείτε δύο στρογγυλές κατασκευές από κόκκινο τούβλο. Αυτές ήτανε μηχανικές εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού λυμάτων.
Δείτε τις Ξεναγήσεις Μας στα Ελληνικά από Κρακοβία
ΚΡΕΜΑΤΟΡΙΑ
«Τα κρεματόρια του Auschwitz βρίσκονταν όλα στο παραπλήσιο στο γειτονικό στρατόπεδο του Birkenau. Εκεί ήταν η μεγάλη παραγωγή του θανάτου»
«Τα κρεματόρια ήταν πολλά. Ήταν πέντε μεγάλα εργοστάσια, πέντε μεγάλες καμινάδες, που ξερνούσαν αλύπητα καπνό μαύρο την ημέρα και τη νύχτα φώτιζαν κατακόκκινο όλο το χώρο. Γιατί; Φωτίζονταν από μία φλόγα, μισό μέτρο πάνω από την καμινάδα και μετά ξεκινούσε ο μαύρος καπνός, ο οποίος πήγαινε με τις ψυχές των ανθρώπων στον ουρανό»
«Πολλές φορές όταν στεκόμασταν στο χώρο του προσκλητηρίου για να μας μετρήσουνε, έπεφταν στο κεφάλι μας νιφάδες στάχτη. Την έπιανες. Έβαζες το χεράκι σου έτσι και γέμιζε εδώ νιφάδες. Αυτές οι νιφάδες ήτανε η στάχτη των νεκρών»
«Οι αιχμάλωτοι δε γνώριζαν για τα κρεματόρια και μύριζαν την τσίκνα και έλεγαν ότι οι Γερμανοί τρώνε καλά» Από την διήγηση του Έλληνα επιζώντα Άουσβιτς Χάινς Κούνιο - Διήγηση Έλληνα επιζώντα του Άουσβιτς Μπίρκεναου.
Το Άουσβιτς ήταν το μοναδικό κέντρο εξόντωσης στο οποίο οι σωροί καίγονταν σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Καίγονταν σε σύγχρονα αποδοτικά συγκροτήματα κλιβάνων αποτέφρωσης και όχι μόνο σε λάκκους ή σε σωρούς από ξύλα όπως γινόταν σε άλλα στρατόπεδα όπως το Τρεμπλίνκα, Σομπιμπόρ και Μπέλζεκ.
Από έκθεση που συνέταξε το γραφείο των SS το 1943, προκύπτει ότι η αποδοτικότητα και των πέντε κρεματορίων μαζί ανερχόταν σε 4756 σωρούς σε ένα 24ωρο.
ΜΝΗΜΕΙΟ ΘΥΜΑΤΩΝ
Στην άκρη της πλατφόρμας και σε απόσταση περίπου 800 μέτρων από την κεντρική πύλη. Ανάμεσα στα ερείπια βρίσκεται μνημείο αφιερωμένο στην μνήμη των θυμάτων του Άουσβιτς.
Το μνημείο αυτό τοποθετήθηκε στον χώρο του πρώην στρατοπέδου Άουσβτς ΙΙ στο Μπίρκεναου το 1967. Η θέση του μνημείου κλίνει κυριολεκτικά και συμβολικά τον δρόμο που οδηγούσε στον θάνατο, στους θαλάμους αερίων.
Θα δείτε συνολικά 23 επιγραφές με κείμενο στις κυριότερες γλώσσες που χρησιμοποιούσαν οι εκτοπισμένοι στο Άουσβιτς όπως και στα Ελληνικά.
ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΙΙ - ΣΑΟΥΝΑ
Το κτίριο αυτό περιλάμβανε εξοπλισμό για απολύμανση ενδυμάτων και εσωρούχων. Βρίσκεται κοντά στους θαλάμους αερίων και κρεματορίων 4 και 5 όπως και πολύ κοντά στις αποθήκες λαφυραγωγημένων όπου οι Γερμανοί συγκέντρωναν τα υπάρχοντα των θυμάτων.
Από τον Δεκέμβριο του 1943 η Σάουνα λειτουργούσε κυρίως ως σταθμός εγγραφής των νεοαφιχθέντων κρατουμένων. Από αυτό το κτίριο πέρασαν πολλές χιλιάδες κρατούμενοι, κυρίως Εβραίοι αλλά και Πολωνοί όπως και άλλοι.
Ερείπια Θαλάμου Αερίων και Κρεματορίου
Εδώ τους αφαιρούσαν τα προσωπικά τους αντικείμενα και τους έκοβαν τα μαλλιά. Ακολουθούσε απολύμανση και λουτρό, γιαυτό και το κτίριο ονομαζόταν λουτρό. Μετά οι κρατούμενοι οι οποίοι περνούσαν επίσης από δεύτερη επιλογή και κρίνονταν κατάλληλοι για εργασία έπαιρναν αριθμό και φόρμα κρατουμένου.
Αυτοί που κρίνονταν ακατάλληλοι, κυρίως έγκυες γυναίκες οδηγούντο στους κοντινούς θαλάμους αερίων για εξόντωση. Ο επισκέπτης που εισέρχεται στον χώρο βλέπει τον χώρο περνώντας από τις αίθουσες με την ίδια σειρά που ακολουθούσαν τότε οι κρατούμενοι.
Στην τελευταία αίθουσα θα δείτε συλλογή από φωτογραφίες που είχαν μαζί τους οι Εβραίοι από τα γκέτο του Μπέντζιν και του Σοσνόβιετς. Επίσης μαζί με τις φωτογραφίες θα δείτε και βαγονέτα που χρησιμοποιούνταν για την μεταφορά ανθρώπινων τεφρών.
Οι φωτογραφίες βρέθηκαν μετά την απελευθέρωση του Άουσβιτς που έγινε τον Ιανουάριο του 1945.
ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΚΑΝΑΔΑΣ ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΙΙ
Απέναντι από το κτίριο των λουτρών (Σάουνα), βρίσκονταν οι αποθήκες λαφυραγωγημένων αντικειμένων που οι φυλακισμένοι ονόμαζαν ΚΑΝΑΔΑΣ. Από το συγκρότημα αποθηκών δεν έχει διατηρηθεί καμία αποθήκη. Στις θέσεις τους βρίσκονται αριθμημένες μαρμάρινες πέτρες και χαμηλό περιτοίχισμα.
Πηγή: «auschwitz.org»
Τον Δεκέμβριο του 1943 οι Γερμανοί έθεσαν σε λειτουργία το μεγαλύτερο συγκρότημα αποθηκών του Άουσβιτς. Εκεί αποθήκευαν τα υπάρχοντα των εκτοπισμένων Εβραίων.
Η λαφυραγώγηση γινόταν σε περισσότερα στάδια. Αρχικά κατά την άφιξή τους οι νεοφερμένοι έχαναν τις αποσκευές τους. Θα δείτε αρκετές τέτοιες αποσκευές στο Άουσβιτς Ι οι οποίες γράφουν αναλυτικά τα ονόματά τους ούτως ώστε να τις βρουν μετά.
Έπειτα στα λουτρά στου στρατοπέδου, κατά την διαδικασία εισδοχής στο στρατόπεδο έχαναν τα υπόλοιπα υπάρχοντά τους. Τέλος πριν την θανάτωση στους θαλάμους αερίων έχαναν ρούχα, παπούτσια και οτιδήποτε άλλο είχαν επάνω τους.
Μετά την συλλογή των πτωμάτων έβγαζαν δόντια και άλλα που ήταν ενσωματωμένα στο σώμα. Θα δείτε φωτογραφία με στοίβες υποδημάτων ύψους μερικών μέτρων μπροστά σε μία από τις αποθήκες του Καναδά.
Θα δείτε επίσης πραγματικά υποδήματα, όπως και πολλά άλλα προσωπικά αντικείμενα των αιχμαλώτων στο Μουσείο στο Άουσβιτς Ι. Τον Ιανουάριο του 1945, με σκοπό να εξαλείψουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους, τα SS πυρπόλησαν τις ξύλινες αποθήκες ΚΑΝΑΔΑΣ. Οι αποθήκες κάηκαν σχεδόν ολοσχερώς.
ΕΡΕΙΠΙΑ ΘΑΛΑΜΩΝ ΑΕΡΙΩΝ - ΚΡΕΜΑΤΟΡΙΩΝ 4 ΚΑΙ 5
Τα ερείπια των θαλάμων αερίων 4 και 5 βρίσκονται στην άκρη του δάσους. Κοντά στα ερείπια θα δείτε μία μικρή λίμνη, η οποία είναι ένα από τα μέρη στα οποία έριχναν τις ανθρώπινες τέφρες μετά την καύση των πτωμάτων στα κρεματόρια.
Δίπλα από τα ερείπια του θαλάμου 5 θα δείτε φωτογραφίες που έβγαλαν κρυφά κρατούμενοι Ζόντερκομάντο το καλοκαίρι του 1944. Αυτές τις φωτογραφίες τις είχαν στείλει έξω από το στρατόπεδο με την βοήθεια του αντιστασιακού κινήματος.
Σκοπός ήταν να ενημερωθεί ο κόσμος για τα εγκλήματα των Ναζί στο Άουσβιτς. Οι θάλαμοι με κρεματόρια 4 και 5 λειτούργησαν την Άνοιξη του 1943. Σε αντίθεση με τους θαλάμους 2 και 3, δεν είχαν υπόγειο. Οι θαλάμοι αερίων, τα κρεματόρια και τα αποδυτήρια βρίσκονταν στην επιφάνεια του εδάφους.
Για αυτό τον λόγο οι οπές διοχέτευσης του ΚΥΚΛΩΝΑ Β βρίσκονταν στους πλαϊνούς τοίχους. Μετά από τον θρυμματισμό των οστών που δεν είχαν αποτεφρωθεί πλήρως, οι στάχτες ρίχνονταν στον ποταμό Βιστούλα. Ίχνη ανθρώπινων τεφρών υπάρχουν ακόμα στην περιοχή των κρεματορίων και των λάκκων καύσης.
Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΖΟΝΤΕΡΚΟΜΑΝΤΟ
Η πιο δαιμόνια επινόηση των Γερμανών Ναζί με την οποία ήθελαν να εξευτελίσουν με τον χειρότερο τρόπο το Εβραϊκό έθνος. Οι Γερμανοί ανάγκαζαν τους Εβραίους κρατουμένους, τους ονομαζόμενους Ζόντερκομάντο (Ειδική ομάδα εργασίας) να βγάζουν τους νεκρούς από τους θαλάμους αερίων και να τους καίνε.
Πριν την καύση των σορών οι έγκλειστοι αφαιρούσαν οδοντικά μέταλλα και κοσμήματα και έκοβαν επίσης τα μαλλιά των γυναικών.
Τον Οκτώβριο του 1944 σημειώθηκε εξέγερση στο στρατόπεδο από τους Ζόντερκομάντο. Οι έγκλειστοι επιτέθηκαν σε μέλη των SS και προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο κτίριο του κρεματορίου 4.
Μερικοί κατάφεραν να βγουν έξω από την περίφραξη του στρατοπέδου αλλά στο τέλος κανένας δεν επέζησε της καταδίωξης αυτής.
Σε αυτή την εξέγερση έχασαν την ζωή τους περίπου 450 έγκλειστοι και 3 μέλη των SS. Υπάρχει μαρτυρία επιζώντα Έλληνα στο βίντεο πιο κάτω που δηλώνει ότι σε αυτή την εξέγερση συμμετείχαν και Έλληνες.
Επίσης, ότι άκουσαν να τραγουδάνε τον Ελληνικό Εθνικό ύμνο, όπως και τραγούδια του Βαμβακάρη στο στρατόπεδο κατά την εξέγερση. Το γεγονός αυτό δεν επιβεβαιώνετε σε άλλες μαρτυρίες μη επιζόντων.
Διαβάστε περισσότερα για την εξέγερση στο Μπίρκεναου στο άρθρο Έλληνες στο Άουσβιτς. Εκεί θα δείτε και διαφορετικές εκδοχές σχετικά με την εξέγερση από αυτό που αναφέρει
ΚΟΙΤΩΝΕΣ ΣΤΟ ΜΠΙΡΚΕΝΑΟΥ
Στο Άουσβιτς Μπίρκεναου υπήρχαν πλινθόκτιστοι, όπως και ξύλινοι κοιτώνες. Υπήρχε περιορισμένη πρόσβασης σε εγκαταστάσεις υγιεινής και ο αριθμός των εγκλείστων σε ένα κτίριο ήταν πολύ μεγάλος. Έτσι οι ψείρες και οι αρουραίοι είχαν γίνει μάστιγα στο στρατόπεδο, όπως και επιδημίες μεταδοτικών ασθενειών.
ΠΛΙΝΘΟΚΤΙΣΤΟΙ ΚΟΙΤΩΝΕΣ
Οι πλινθόκτιστοι κοιτώνες προορίζονταν για 700 άτομα. Στο εσωτερικό τους υπήρχαν 60 τριώροφες κουκέτες.
Καθένα από τα 180 σανιδοκρέβατα θεωρητικά ήταν για 4 άτομα, αλλά στην πραγματικότητα έφταναν τα 6 με 7 άτομα.
Το βράδυ οι έγκλειστοι κοιμόντουσαν πάνω σε απλωμένο άχυρο που βρισκόταν πάνω στις σανίδες των κρεβατιών χωρίς μαξιλάρι. Σε περιόδους συμφόρησης με μία κουβέρτα έπρεπε να σκεπαστούν περισσότερα άτομα.
Κατά την περίοδο του χειμώνα, οι χώροι θερμαίνονταν με μικρές σόμπες, οι οποίες δεν παρήγαγαν αρκετή θερμότητα.
ΞΥΛΙΝΟΙ ΚΟΙΤΩΝΕΣ
Προορίζονταν για 400 άτομα και δεν είχαν παράθυρα. Ο μόνος χώρος διοχέτευσης φωτός ήταν οι φωταγωγοί της σκεπής. Σε 18 διαχωριστικούς τοίχους υπήρχαν τριώροφα κρεβάτια ή σανιδοκρέβατα για 15 τρόφιμους. Και εδώ οι κρατούμενοι κοιμόντουσαν σε άχυρο και σκεπάζονταν με κουβέρτες.
Το σύστημα θέρμανσης των κοιτώνων αυτών αποτελείτο από δύο σόμπες που συνδέονταν με καπναγωγό ο οποίος περνούσε κατά μήκος του κοιτώνα. Λόγω του μεγέθους του χώρου και της ελάχιστης μόνωσης η απόδοση ήταν και πάλι ανεπαρκής.
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΜΠΙΡΚΕΝΑΟΥ
Το στρατόπεδο είναι διαχωρισμένο σε τρεις συνολικά τομείς με μεγαλύτερο τον τομέα ΒΙΙ που περιείχε συνολικά 7 υποτομείς.
ΤΟΜΕΑΣ ΒΙ
Ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1941 με την κατασκευή των 30 πρώτων πλινθόκτιστων κοιτώνων. Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν τούβλα από τις κατεδαφισμένες κατοικίες των εκτοπισμένων Πολωνών από τα γύρω χωριά. Την Άνοιξη του 1942 ξεκίνησε η κατασκευή των ξύλινων κοιτώνων.
Στην πραγματικότητα ήταν στρατιωτικά ιπποστάσια τα οποία μεταφέρθηκαν σε μορφή προκατασκευασμένων στοιχείων. Στον πρώτο υποτομέα (ΒΙa) τοποθετήθηκαν τον Αύγουστο του 1942 γυναίκες και στον δεύτερο (ΒΙb) τοποθετήθηκαν προηγουμένως τον Μάρτιο του ίδιου έτους έγκλειστοι άνδρες.
Από τον Ιούλιο του 1943 ο τομέας ΒΙ έγινε εξ ολοκλήρου στρατόπεδο γυναικών.
ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΙ
Αυτός ο τομέας χωρούσε εφτά στρατόπεδα (BIIa) - (BIIg), τα οποία δίνονταν για χρήση σταδιακά μέσα στα έτη 1943 με 1944. Ο τομέας (ΒΙΙa) λειτουργούσε από τον Αύγουστο του 1943 σαν στρατόπεδο καραντίνας για άνδρες.
Τοποθετούσαν άνδρες που περνούσαν από καραντίνα για μερικές εβδομάδες. Σκοπός ήταν να τρομοκτρατηθούν και να μυηθούν στους κανόνες του στρατοπέδου. Επόμενος τομέας είναι ο τομέας (ΒΙΙb) ο οποίος λειτουργούσε ως οικογενειακό στρατόπεδο Εβραίων από το γκέτο Τερέζιενστατ.
Εδώ τοποθετήθηκαν περίπου 18,000 από τον Σεπτέμβριο του 1943. Οι έγκλειστοι έστελναν λογοκριμένη αλληλογραφία που αποσκοπούσε στην παραπλάνηση συγγενών παρέμεναν στο γκέτο.
Τον Ιούλιο του 1944 το στρατόπεδο που φιλοξενούσε ολόκληρες Εβραϊκές οικογένειες καταργήθηκε. Τα SS δολοφόνησαν τότε 7,000 άτομα στους θαλάμους αερίων. Στρατόπεδο διερχομένων για Εβραίες της Ουγγαρίας έγινε ο τομέας (ΒΙΙc) που ξεκίνησε την λειτουργία του τον Μάιο του 1944.
Σε αυτό τον τομέα παρέμεναν γυναίκες που περίμεναν να μετακινηθούν σε άλλα στρατόπεδα. Οι γυναίκες αυτές υπέφεραν από πείνα και διαρκείς διαδικασίες επιλογής. Τον Οκτώβριο του 1944 καταργήθηκε αυτός ο τομέας και οι γυναίκες μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο γυναικών στον τομέα ΒΙ.
Το στρατόπεδο ανδρών βρισκόταν στον τομέα (ΒΙΙd) που ξεκίνησε την λειτουργία του τον Ιούλιο του 1943. Αυτός ο τομέας προοριζόταν για άνδρες ικανούς για εργασία και φιλοξενούσε επίσης τους Ζόντερκομάντο και τους άνδρες του ποινικού λόχου.
Οι κοιτώνες των Ζόντερκομάντο και του ποινικού λόχου είχαν ειδικές συνθήκες και ήταν απομονωμένοι με πρόσθετη περίφραξη. Οικογενειακό στρατόπεδο τσιγγάνων λειτουργούσε από τον Φεβρουάριο του 1943 στον τομέα (BIIe).
Οι τρόφιμοι ήταν κυρίως Σίντι και Ρομά από πολλές χώρες. Ο τομέας αυτός ήταν υπερπλήρης και επικρατούσε πείνα και κακές συνθήκες υγιεινής. Τον Αύγουστο του 1944 θανάτωσαν στους θαλάμους αερίων πάνω από 3,000 γυναίκες, άνδρες και παιδιά που έμεναν στον τομέα αυτό.
Επίσης στο στρατόπεδο αυτό, στον τομέα ΒΙΙe είχε το εργαστήριό του ο γιατρός των SS Γιόζεφ Μένγκελε. Ο γιατρός αυτός εκτελούσε πειράματα πάνω σε δίδυμα παιδιά, νάνους, όπως και σε άτομα με διαφορετικού χρώματος ίριδες.
Στον τομέα (ΒΙΙf) λειτουργούσε το ανδρικό νοσοκομείο του στρατοπέδου από τον Ιούλιο του 1943. Στο νοσοκομείο επικρατούσε συμφόρηση και ο εξοπλισμός ήταν ελλιπής. Στο νοσοκομείο υπήρχαν τμήματα: χειρουργικό, παθολογικό, δερματολογικό και λοιμωδών νόσων.
Το χειρότερο τμήμα ήταν αυτό του ΜΠΛΟΚ 12 όπου βρίσκονταν ασθενείς χωρίς ελπίδα ίασης. Αυτοί οι ασθενείς περνούσαν συχνά από επιλογή για θανάτωση στους θαλάμους αερίων. Τελικά στον τομέα (ΒΙΙg) βρίσκονταν οι αποθήκες λαφυραγωγημένων ΚΑΝΑΔΑΣ που αναφέρονται πιο πάνω.
ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΙΙ - ΜΕΞΙΚΟ
Οι εργασίες κατασκευής του τομέα αυτού ξεκίνησαν το 1943 αλλά εγκαταλείφθηκαν την Άνοιξη του 1944. Από το Μάιο του 1944 βρισκόταν εδώ το στρατόπεδο διερχομένων για Εβραίες από την Ουγγαρία.
Στο ημιτελές στρατόπεδο, σε δύσκολες συνθήκες συνήθως υπαίθρια διέμεναν μερικές χιλιάδες Εβραίες. Τον Οκτώβριο το στρατόπεδο καταργήθηκε και η εν ζωή γυναίκες μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο γυναικών.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΜΕΡΗ ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΙΙ
ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΑΚΙ - ΜΠΟΥΝΚΕΡ 1
Κατοικία μιας εκτοπισμένης Πολωνικής οικογένειας που βρισκόταν κοντά στο υπό κατασκευή τότε στρατόπεδο του Μπίρκεναου. Εδώ λειτούργησε ο πρώτος προσωρινός θάλαμος αερίων στα τέλη του 1942.
Λόγω του χρώματος των τοίχων, η ειδικά διαμορφωμένη για τον σκοπό αυτό πλινθόκτιστη κατοικία ονομάστηκε από τους έγκλειστους το Κόκκινο Σπιτάκι. Αρχικά οι σοροί των δολοφονηθέντων θάβονταν σε ομαδικούς τάφους, ενώ από τον Αύγουστο του 1942 άρχισαν να καίγονται υπαίθρια.
Όταν ξεκίνησε η λειτουργία του συγκροτήματος των μεγάλων θαλάμων αερίων και κρεματορίων, το κτίριο διαλύθηκε και ισοπεδώθηκε. Έτσι εξαλείφθηκε κάθε ίχνος του.
ΛΕΥΚΟ ΣΠΙΤΑΚΙ - ΜΠΟΥΝΚΕΡ 2
Λόγω αυξημένων αποστολών Εβραίων τον Ιούνιο του 1942 ακόμα μία κατοικία εκτοπισμένων Πολωνών μετατράπηκε σε προσωρινό θάλαμο αερίων. Λόγω του ότι το σπιτάκι είχε σοβατισμένους τοίχους ονομάστηκε το Λευκό Σπιτάκι από τους έγκλειστους.
Λειτουργούσε και αυτό μέχρι που τέθηκαν σε λειτουργία οι μεγάλοι θάλαμοι αερίων με τα κρεματόρια την Άνοιξη του 1943. Άρχισε όμως να χρησιμοποιείται ξανά σε ένα χρόνο λόγω της ανάγκης εντατικοποίησης της εξόντωσης, καθώς την Άνοιξη του 1944 μεταφέρθηκαν χιλιάδες Εβραίοι από την Ουγγαρία.
Τελικά το κτίριο κατεδαφίστηκε προς το τέλος του 1944 και απόμειναν μόνο μερικά από τα θεμέλια. Πίσω από τα ερείπια, στο λιβάδι που φαίνεται αρχικά θάβονταν και αργότερα καίγονταν τα πτώματα των δολοφονημένων.
Σε κοντινή απόσταση υπάρχει το περίγραμμα δύο ξύλινων κτιρίων. Εκεί τα θύματα ξεντύνονταν πριν καταλήξουν στον θάλαμο αερίων.
ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΣΟΒΙΕΤΙΚΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΠΟΛΕΜΟΥ
Περίπου 10,000 σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου τοποθετήθηκαν από τους Γερμανούς στο Άουσβιτς Ι τον Οκτώβριο του 1941. Προορίζονταν για την καταστροφή κατοικιών των εκτοπισμένων Πολωνών, όπως και άλλες βαριές εργασίες. Μεταξύ αυτών και την αρχική κατασκευή του στρατοπέδου Μπίρκεναου.
Λόγω της βάναυσης αντιμετώπισης, τις χαμηλές θερμοκρασίες, την πείνα, τις κακές συνθήκες υγιεινής και τις ασθένειες όπως και εκτελέσεις αρκετών, έμειναν μόνο μερικές εκατοντάδες.
Οι σοροί των δολοφονηθέντων θάβονταν στο λιβάδι όπου σήμερα βρίσκεται το μνημείο. Μετά από καιρό γινόταν εκταφή των νεκρών και καύση. Από τους 15,000 σοβιετικούς αιχμαλώτους που μεταφέρθηκαν συνολικά στο Άουσβιτς, λιγότεροι από 1,000 μόνο επέζησαν.
ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ
Ανάμεσα σε πύργους σκοπιάς και γύρω από το στρατόπεδο θα δείτε αντιαεροπορικά καταφύγια για τους φρουρούς. Αυτά χτίστηκαν το 1944 όταν το στρατόπεδο Άουσβιτς βρέθηκε στην εμβέλεια αμερικανικών βομβαρδιστικών που ξεκινούσαν από την Ιταλία.
Παρά τις αναφορές του Πολωνικού κινήματος αντίστασης για την ύπαρξη θαλάμων αερίων στο στρατόπεδο, αυτοί δεν έγιναν ποτέ στόχος εναέριων επιδρομών. Ωστόσο τα εργοστάσια χημικών IG Farben που βρίσκονταν σε απόσταση 7 χιλιομέτρων από το Άουσβιτς έγιναν στόχος πολλές φορές.
Μερικές από τις βόμβες εξερράγησαν μακριά από τα εργοστάσια, όπως και στο συγκρότημα στρατοπέδων του Άουσβιτς, σκοτώνοντας φυλακισμένους και μέλη των SS.
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ
Τα στρατόπεδα Άουσβιτς, δηλαδή το κεντρικό Άουσβιτς Ι, Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου και Άουσβιτς ΙΙΙ Μόνοβιτς. Απελευθερώθηκαν από στρατιώτες της Σοβιετικής Ένωσης τον Ιανουάριο του 1945.
Τον Ιανουάριο του 1945 τα τρία στρατόπεδα, όπως και σαράντα άλλα υποστρατόπεδα εγκαταλείφθηκαν από τους Γερμανούς. Η εκκένωση των επιζώντων Μπίρκενου και μεταφορά προς άλλα στρατόπεδα στα δυτικά ξεκίνησε στις αρχές Οκτωβρίου.
Η Anne Frank και η αδερφή της Margo βρίσκονταν σε μια από τις πρώτες μεταφορές από το Άουσβιτς προς το Bergen-Belsen. Εκεί πέθαναν και οι δύο από τύφο. Όταν απελευθερώθηκαν τα 3 στρατόπεδα του Άουσβιτζ, οι επιζώντες αφέθηκαν μόνοι τους.
Σε σύγκριση με τα στρατόπεδα στην Γερμανία, όπου οι επιζώντες έμειναν στα στρατόπεδα και έτυχαν κάποιας βοήθειας από τους Αμερικανούς ή τους Βρετανούς.
Πηγή: Auschwitz.org
Οι επιζώντες του Άουσβιτζ έπρεπε να βρουν από μόνοι τους τον δρόμο για το σπίτι τους. Έτσι γράφτηκε και το βιβλίο από τον επιζώντα Primo Levi που έγινε και ταινία. Το βιβλίο περιγράφει τον μακρύ δρόμο της επιστροφής στο σπίτι του στην Ιταλία το οποίο ταξίδι κράτησε αρκετούς μήνες.
Περιγράφει την εχθρότητα των υπόλοιπον ανθρώπων διαφόρων εθνικοτήτων κατά την επιστροφή στο σπίτι του. Φανταστείτε τώρα μετά από τόσα που πέρασε να πρέπει να ζήσουν και αυτό.
Επίσης αυτό μας δείχνει καθαρά πόση δύναμη έχει ο άνθρωπος όταν έχει θέληση να επιβιώσει. Ο Binjamin Wilkomirski επίσης περιγράφει στο βιβλίο του Fragments: «Και οι άνθρωποι έξω από το στρατόπεδο, στην ύπαιθρο και στις γειτονικές πόλεις, δεν γιόρτασαν όταν μας είδαν».
Από αεροφωτογραφίες των συμμάχων μπορούμε να δούμε ότι οι στέγες των κρεματορίων ΙΙ και ΙΙΙ στο Μπίρκεναου είχαν αφαιρεθεί τον Νοέμβριο του 1944. Έτσι ώστε οι φούρνοι καύσης να μπορούν να απομακρυνθούν με γερανούς. Διαβάστε περισσότερα για την Απελευθέρωση του Άουσβιτς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Κρακοβία, Η Βασίλισσα της Πολωνίας
ΠΟΡΕΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ
Σύμφωνα με τον Ότ Φρανκ, πατέρα της Άννας Φρανκ, οι φυλακισμένοι είχαν δύο επιλογές. Να διαμείνουν στα στρατόπεδα μέχρι να φτάσουν τα Σοβιετικά στρατεύματα ή να περάσουν 50 χλμ. ταχείας πεζοπορίας μέσα στο χιόνι.
Έπρεπε να περάσουν τα σύνορα του παλαιού Γερμανικού Ράιχ όπου θα έμπαιναν σε τρένα και θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδα στη Γερμανία. Αυτή ήταν η γνωστή «πορεία θανάτου» λίγο πριν την απελευθέρωση που στοίχισε την ζωή στους περισσότερους «επιζώντες».
Εκείνοι που δεν μπορούσαν να συνεχίσουν, πυροβολούνταν και έμεναν δίπλα στο δρόμο, συμπεριλαμβανομένων και φρουρών των SS, σύμφωνα με έναν επιζώντα.
Εκείνοι που ήταν πολύ νέοι, πολύ ηλικιωμένοι ή πολύ άρρωστοι για να πορευτούν, είχαν μείνει πίσω. Οι φυλακισμένοι στο VIP, μια ομάδα διάσημων επιστημόνων και διανοούμενων, είχαν επίσης μείνει πίσω.
Στις 12 Ιανουαρίου 1945, ο Κόκκινος Στρατός ξεκίνησε επίθεση στο κεντρικό Βιστούλα, κατά τη διάρκεια της οποίας έσπασε η γερμανική γραμμή άμυνας. Όταν οι σοβιετικές μονάδες προσέγγισαν την Κρακοβία, απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων από το Οσβιέτσιμ, οι αρχές των SS αποφάσισαν να εκκενώσουν το Άουσβιτς.
Από τις 17 έως τις 21 Ιανουαρίου, οι άντρες των SS έφεραν περίπου 56,000 φυλακισμένους και τους ανάγκασαν σε πορεία αρκετών χιλιομέτρων μέσα σε δύσκολες κερικές συνθήκες.
Οι κύριες διαδρομές της πορείας οδηγούσαν στο Wodzisław Śląski και στο Gliwice, από όπου οι φυλακισμένοι μεταφέρονταν με τρένα σε άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι ταξίδεψαν με τα πόδια μέχρι τον τελικό προορισμό τους.
Συμπεριλαμβανομένων πάνω από 3,000 αιχμαλώτων του υπο-στρατοπέδου Neu-Dachs (στο Jaworzno), οι οποίοι αναγκάστηκαν να περπατήσουν 250 χλμ.
Στο KL Gross-Rosen (στην Κάτω Σιλεσία), μόνο περίπου 2,200 αιχμάλωτοι από τα υπο-στρατόπεδα Laurahütte και Eintrachthütte απελάθηκαν στις 23 και 24 Ιανουαρίου με τρένο απευθείας στο KL Mauthausen.
Εικονική Περιήγηση
Η εικονική περιήγηση στο Άουσβιτς περιλαμβάνει πάνω από 200 πανοραμικές φωτογραφίες υψηλής ποιότητας. Παρουσιάζονται οι αυθεντικές τοποθεσίες και τα κτίρια του πρώην γερμανικού ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης.
Υπάρχουν ιστορικές περιγραφές, δεκάδες μάρτυρες, έγγραφα και φωτογραφίες, όπως και έργα τέχνης που δημιούργησαν οι φυλακισμένοι.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΣΕ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΤΟΥΡ
ΕΔΩ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΘΛΙΒΕΡΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ
ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΙI, ΜΠΙΡΚΕΝΑΟΥ
Κύριες Πηγές: Ιστοσελίδα Άουσβιτς και Οδηγός Μουσείου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ Ι
ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΑΚΟΒΙΑ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
- Ζωή στην Βαρσοβία, Κόστος και Πώς να Βρείτε Δουλειά
- Best places to Party in Warsaw, Poland
- Warsaw & Krakow Airports - How to Get to the City center
- Easter in Poland: Traditions, Eggs and Basket
- Μουσείο Άουσβιτς Ι, Ξενάγηση και Ιστορία
- How to visit the Wolf's Lair from Warsaw
- Βαρσοβία, η Συναρπαστική Πρωτεύουσα της Πολωνίας
- Why to spend Christmas in Poland and New Year in Warsaw
- 20 Pictures from Poland to Fall in Love