Έλληνες στο Άουσβιτς: Επίσημα Στοιχεία και Ιστορίες Επιζώντων
Οι Έλληνες στο Άουσβιτς διακρίνονταν από πνεύμα αλληλεγγύης, απεχθάνονταν την βία και είχαν συνείδηση επιβίωσης. Μαζί με την υπέρτατη προσπάθειά τους να διατηρήσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, έγιναν μια ομάδα άξια αναφοράς.
Οι Έλληνες του Άουσβιτς
Περίπου 55,000 - 65,000 Έλληνες εξοντώθηκαν στο Άουσβιτς
«Το κλάμα των μικρών παιδιών που προαισθάνονταν τον θάνατο, μας στεναχωρούσε πιο πολύ απ όλα» λέει ο Μαρσέλ Νατζαρή, ένας από τους Έλληνες Σόντερκομμάντο.
Ο Μαρσέλ Νατζαρή είχε γράψει ένα χειρόγραφο μέσα από το Μπίρκεναου, το οποίο βρέθηκε πολύ αργότερα, το 1980. Από το χειρόγραφο αυτό πάρθηκε και ο τίτλος της Ελληνικής Έκθεση στο Άουσβιτς.
Οι ξεναγοί μας στο Άουσβιτς στα Ελληνικά, σίγουρα θα σας μιλήσουν και για τους Έλληνες στο Άουσβιτς και θα σας περάσουν και από την Ελληνική έκθεση εάν αυτό είναι εφικτό.
Ξεναγήσεις Στα Ελληνικά: Κρακοβία, Άουσβιτς, Βιελίτζκα
Διαβάστε Περισσότερα για το Άουσβιτς
Εισαγωγή
Έλληνες Εβραίοι
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του κεντρικού Ισραηλιτικού συμβουλίου Ελλάδος, οι Έλληνες Εβραίοι κατά τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανέρχονταν σε 77, 377 ψυχές.
Αποτελούσαν 25 συμπαγείς θρησκευτικές κοινότητες με μεγαλύτερη αυτή της Θεσσαλονίκης (56,000), αυτή των Αθηνών (3,000), της Καβάλας (2,100) και την κοινότητα της Κέρκυρας (2,000).
Οι πρώτοι Έλληνες Εβραίοι που εξοντώθηκαν ήταν από την βουλγαροκρατούμενη Μακεδονία και την Θράκη και κατέληξαν στο κέντρο εξόντωσης Τρεπλίνκα.
Στην μεταφορά αυτή, μαζί με τους Έλληνες υπήρχαν και 7,240 Εβραίοι της Γιουγκοσλαβίας. Μέσα σε 44 φορτηγά βαγόνια που προορίζονταν για μεταφορά ζώων.
Στοιβαγμένοι οι άνθρωποι μέσα σε αυτά, χωρίς αέρα, όρθιοι αναγκαστικά επί πέντε ολόκληρες μέρες και με μόνες στάσεις για να αδειάσουν τους κουβάδες που χρησιμοποιούνταν για τις φυσικές τους ανάγκες, βάδιζαν προς τον θάνατο.
Οι Έλληνες Εβραίοι διακρίνοντο ιστορικά σε Ρωμανιώτες και Σεφαραδίτες. Οι Ρωμανιώτες εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα κατά τον 3ο αιώνα Π.Χ. και εξελληνίστηκαν γλωσσικά και πολιτιστικά.
Αργότερα, κατά τα τέλη του 15ου αιώνα οι Σεφαραδίτες Εβραίοι, αφού εκδιώχθηκαν από την Ισπανία και την Πορτογαλλία εγκαταστάθηκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, τμήμα της οποίας ήταν και ο Ελληνικός χώρος.
Όταν τον Φεβρουάριο του 1943 έφτασε στην Θεσσαλονίκη ο Eichmann μαζί με τον στρατιωτικό σύμβουλο Max Marten και άλλους εντεταλμένους του 3ου Ράιχ, η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει.
Το πρώτο φορτίο εγκατέλειψε την πόλη στις 15 Μαρτίου του 1943 και αποτελείτο από 2,800 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Το ταξίδι αυτό θα κρατούσε 7 με 9 ολόκληρες μέρες.
Προηγουμένως οι εκτοπισμένοι, μην γνωρίζοντας που πηγαίνουν, είχαν λάβει οδηγίες να πάρουν τρόφιμα για 10 μέρες, κυρίως ψωμί, σταφίδες και ελιές. Η διαδρομή ήταν ένα μαρτύριο εξόσων γνωρίζουμε από τις περιγραφές των λιγοστών επιζώντων.
Χωρίς χώρο να καθίσουν, με ένα βαρέλι νερό και ένα για τις φυσικές τους ανάγκες, περίμεναν μια σύντομη στάση για να πετάξουν έξω τους νεκρούς που βρίσκονταν δίπλα τους. Παρόλο που οι φήμες σχετικά με τον εκτοπισμό είχαν διαρρεύσει σχεδόν αμέσως, ήταν ήδη πολύ αργά.
Μέχρι και τις 2 Αυγούστου του 1943, περίπου 56,000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης σε 19 συνολικά αποστολές οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς. Από αυτούς γύρισαν περίπου 1,950. Σημειώστε ότι τα νούμερα αυτά ίσως να είναι διαφορετικά.
Αργότερα, μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943, στο στόχαστρο των Ναζί, μπήκαν οι Εβραίοι της Αθήνας. Μέχρι τότε, χάρη στην αντίσταση των Ιταλών να συνεργαστούν στο σχέδιο της "Τελικής Λύσης", όπως και στη στήριξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας διέφυγαν προσωρινά τον εκτοπισμό.
Υπό τις φωτισμένες ενέργειες του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και της Ελληνικής Αστυνομίας, εξέδιδαν πλαστές ταυτότητες με χριστιανικά ονόματα για τους Εβραίους. Δυστυχώς όμως η Γκεστάπο είχε στήσει μπλόκο στη συναγωγή της πρωτεύουσας στις 23 Μαρτίου του 1944. Εκεί συνέλαβαν 350 άτομα.
Ακολούθως μάζεψαν τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Έτσι, 800 τελικά Εβραίοι της Αθήνας, ξεκίνησαν μαζί με 1,200 από την Πρέβεζα για την Πολωνία. Στην Λάρισα πρόσθεσαν ακόμα 2,400 άτομα και τελικά όταν ο συρμός είχε φτάσει στην Θεσσαλονίκη, περίπου 5,200 Εβραίοι μέσα σε 84 βαγόνια βάδιζαν προς το Άουσβιτς.
Τελικά, η τελευταία αποστολή Ελλήνων στο Άουσβιτς έγινε τον Αύγουστο του 1944. Αυτή την φορά ήταν οι Εβραίοι της Ρόδου. Στοιβαγμένοι σε αμπάρια εμπορικών πλοίων, 1600 άνδρες, γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, εν μέσω φρικτών ξυλοδαρμών μεταφέρθηκαν στον Πειραιά.
Το ταξίδι προς το Άουσβιτς κράτησε 13 ολόκληρες μέρες και έχασαν περίπου 110 άτομα στην διαδρομή. Από τους 1490 που έφτασαν στο Άουσβιτς, οι 1200 πήγαν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων.
Από αυτούς γλύτωσαν 120 γυναίκες και 30 άνδρες, παρά το σύντομο διάστημα παραμονής. Έτσι μετά το τέλος του πολέμου ο Εβραϊκός πληθυσμός της χώρας βρέθηκε μειωμένος κατά 86%.
Η Κόλαση του Άουσβιτς
Αν και πιστεύεται ότι τα νούμερα είναι μεγαλύτερα, ο αριθμός των Ελλήνων που έχασαν την ζωή τους στο Άουσβιτς καταγράφεται σε 55,000. Συνολικά 22 σιδηροδρομικές αποστολές από τις 20 Μαρτίου του 1943, μέχρι τις 16 Αυγούστου του 1944 πέρασαν τις πύλες του Άουσβιτς.
Ως ικανούς για εργασία οι γιατροί των SS έκριναν συνολικά 7,825 άνδρες και 4,991 γυναίκες. Οι υπόλοιποι, περίπου το 80% στάλθηκαν απευθείας για θάνατο.
Μολονότι η ζωή των Ελλήνων στο στρατόπεδο δεν διέφερε από την ζωή των υπολοίπων, συγκεκριμένοι λόγοι έκαναν την κατάστασή τους δυσκολότερη.
- Το κλίμα της Πολωνίας ήταν πολύ ψυχρό, καθώς δεν ήταν καθόλου συνηθισμένοι στο κρύο.
- Είχαν προβλήματα επικοινωνίας επειδή οι περισσότεροι δεν γνώριζαν Γερμανικά, έτσι συχνά δεν καταλάβαιναν τις διαταγές κινδυνεύοντας κάθε μέρα να σκοτωθούν.
- Δική μου άποψη. «Οι Έλληνες έχουν μια αρχοντιά. Δεν σκύβουν το κεφάλι. Πιστεύω ότι αρκετοί πέθαναν για αυτό τον λόγο».
Αυτό μπορούμε να το δούμε και στην διήγηση του «Βιολιστή του Άουσβιτς». Θα μπορούσε κάλλιστα να ήτανε νεκρός εάν μπροστά του στεκόταν άλλος SS.
Άουσβιτς ΙΙΙ, Monowitz ή Buna
Ένα από τα εργοστάσια συνθετικού υλικού που ανήκε στην εταιρεία I.G. Farben. Ίσως το στρατόπεδο το οποίο συνδέθηκε περισσότερο με τους Έλληνες ομήρους, αφού κυρίως ήταν Έλληνες που το είχαν κτίσει. Συγκεκριμένα 200 Θεσσαλονικείς που έφτασαν εκεί τον Μάιο του 1943.
Μέσα σε ένα χρόνο οι Έλληνες εργάτες στην Buna αυξήθηκαν σε 3,000. Πολύ παραστατικά ο Μπαρούχ Σεβή, λέει πως «ήταν σαν την Θεσσαλονίκη ολόκληρη, τόσο μεγάλο». Η εργασία ήταν πολύ σκληρή και το φαγητό εξαιρετικά λίγο, με αποτέλεσμα πολλοί να πεθαίνουν από εξάντληση.
Ο Ραφαήλ Βαρσάνο λέει χαρακτηριστικά: «Φτάσανε να πεθαίνουνε άνθρωποι νέοι, 25 χρονών που δούλευαν πριν στο λιμάνι Θεσσαλονίκης και σήκωναν ο καθένας τους μισό τόνο στην πλάτη.
Και όμως αυτοί δεν άντεξαν ούτε ένα μήνα, όλοι πέθαναν γιατί ήταν μαθημένοι να τρώνε πολύ και εκεί δεν τρώγανε.» Κατά τα άλλα πλην του φαγητού που ήταν λιγότερο από το Άουσβιτς Ι και Μπίρκεναου, η ζωή ήταν περίπου η ίδια.
Εγερτήριο στις 4 το πρωί, επιθεώρηση θαλάμων στις 6 και στην συνέχεια αναχώρηση με την συνοδεία ορχήστρας για δουλειά από τις 7:30 μέχρι και τις 18:00 χωρίς διάλειμμα και κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες.
Έλληνες δούλευαν και στα εργοστάσια πυρομαχικών της Krupps και της Union-Werke. Αυτά βρίσκονταν μέσα στο Μπίρκεναου και επειδή εκεί δούλευαν και Γερμανοί μηχανικοί οι συνθήκες ήταν πολύ καλύτερες, έτσι επέζησαν αρκετοί.
Η Θλιβερή Επιστροφή
Όσοι γύρισαν πίσω ζωντανοί αντίκρισαν πόλεις ριζικά αλλαγμένες από αυτές που γνώριζαν σαν σπίτια τους. Η ίδια η πατρίδα τους δεν τους καλωσόρισε και όχι μόνο αυτό, πολλοί αντιμετώπισαν και την δυσαρέσκεια και σε πολλές περιπτώσεις την εχθρότητα των Χριστιανών Ελλήνων.
Θεωρούσαν ότι οι Εβραίοι είχαν χαθεί για πάντα και είχαν σφερετιστεί τις περιουσίες τους. Ορισμένοι μάλιστα εξέφρασαν την λύπη τους που δεν είχαν δολοφονηθεί όλοι οι Εβραίοι. Επίσης, πολλοί από τους επιζώντες είχαν οδηγηθεί για ανάκριση στις φυλακές.
«Όταν γυρίσαμε στην Ελλάδα το πρώτο πράγμα που έκανε η Ελληνική κυβέρνηση ήταν να μας πάρει αποτυπώματα, λες και δεν είχαμε γεννηθεί εκεί, λες και ήμασταν εγκληματίες.
Μας είπαν καλωσορίσατε και μας έδωσαν μια ελιά και ένα ούζο. Μετά μας πήραν αποτυπώματα». Ο Ελιού Μπαρσιόν, άνθρωπος που είχε γεννηθεί στην Θεσσαλονίκη και πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο διηγείται:
«Όταν γύρισα στην Θεσσαλονίκη στο παλιό μου σπίτι έμεναν άλλοι. Οι άνθρωποι ήταν πολύ δικαιολογημένοι. Δεν είχαν κλέψει. Η τράπεζα της Ελλάδος τους είχε παραχωρήσει την ιδιοκτησία.»
Όπως γράφουν οι Καρίνα Λάμψα και ο Ιακώβ Σιμπή, μετά τον εκτοπισμό των Εβραίων, στα σπίτια τους εγκαταστάθηκαν Έλληνες χριστιανοί από την Θεσσαλονίκη. Αυτό έγινε με την κάλυψη των Γερμανικών αρχών και πολλοί πρέπει να ήτανε γείτονες, ίσως ακόμα και φίλοι των άτυχων αυτών ανθρώπων.
Η Ισραηλιτική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, εκτός από την δεινή οικονομική της κατάσταση, έπρεπε να μεριμνήσει τώρα και για τους ελάχιστους επιζώντες, οι οποίοι όχι μόνο πεινούσαν, αλλά τα σπίτια τους είχαν καταπατηθεί.
Προκειμένου να λυθεί το σοβαρό αυτό πρόβλημα, ο υπουργός Πρόνοιας Πέτρος Λεβαντής πρότεινε στους επιζήσαντες Εβραίους να εγκατασταθούν στα σπίτια τους, συγκατοικώντας με τους Χριστιανούς πρόσφυγες.
Ωστόσο ούτε αυτή η λύση δεν προχώρησε, καθώς η κατοχική ΥΔΙΠ έκανε τα πάντα να μην θιγούν τα συμφέροντα των προστατευόμενων της εις βάρος των νόμιμων Εβραίων ιδιοκτητών.
Έφτασαν μάλιστα σε σημείο να οδηγήσουν τους νόμιμους Εβραίους ιδιοκτήτες στο δικαστήριο. Κυρίως οι Εβραίοι που επέστρεψαν από την Πολωνία ή την Γερμανία, συνεχίζουν να ζουν κάτω από τις ίδιες συνθήκες που ζούσαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα.
Καθώς περνούσαν οι μήνες η κατάσταση οξυνόταν και γινόταν όλο και πιο απειλητική, ενώ υπήρξαν και βίαια επεισόδια. Τα πρώτα κρούσματα βίαιων αντισημιτικών αντιδράσεων εναντίον επιζώντων του Ολοκαυτώματος είχαν ήδη αρχίσει.
Και ενώ η Ελλάδα ήταν οι πρώτη χώρα στην Ευρώπη που μετά τον πόλεμο ψήφισε νόμο για την επιστροφή των περιουσιών στους νόμιμους ιδιοκτήτες, μόνο ένα 20% είχε επιστραφεί.
Τον Μάρτιο του 1945 στην Ελλάδα ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος, δηλαδή κάποιοι που επέστρεψαν από να Ναζιστικά στρατόπεδα, έζησαν ένα δεύτερο πόλεμο, αυτή την φορά μέσα στην πατρίδα τους.
Επίσης οι Έλληνες Εβραίοι που είχαν υπηρετήσει στον ελληνικό στρατό έπρεπε πάλι να επιστρατευθούν. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, το ελληνικό κράτος απαιτούσε από τους άνδρες που είχαν επιστρέψει από τα Ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου να πολεμήσουν και πάλι.
Για τους Εβραίους που δεν ήθελαν ή δεν είχαν την δύναμη να λάβουν μέρος σε άλλο πόλεμο, μία διέξοδος υπήρχε, να αποποιηθούν την Ελληνική τους υπηκοότητα και να εγκαταλείψουν την χώρα οριστικά.
Μεταφορά στην Αρχή
Διαβάστε για την Κρακοβία
Εξέγερση
Η Εξέγερση στο Άουσβιτς ΙΙ
Με την ιστορία των Ελλήνων του Άουσβιτς συνδέεται και η μοναδική εξέγερση που σημειώθηκε σε ναζιστικό στρατόπεδο. Σημειώθηκαν επίσης μεμονωμένες πράξεις στασιασμού από Έλληνες, όπως και Πολωνούς και άλλους.
Με την εξέγερση όμως της 7ης Οκτωβρίου τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η εξέγερση οργανώθηκε και εκτελέστηκε από μέλη της ομάδας Σόντερκομμάντο. Όπως είναι γνωστό οι Σόντερκομάντο ήτανε κυρίως Εβραίοι, καθώς οι Εβραίοι έπρεπε να βάζουν τους δικούς τους στους φούρνους για να τους κάψουν.
Σχέδιο του Εσωτερικού χώρου του Κρεματορίου 3 από τον David OlereΈπρεπε να φανεί σύμφωνα με την Ναζιστική ιδεολογία, ότι οι Εβραίοι, σαν κατώτερη ράτσα έπρεπε να σκύβουν το κεφάλι ακόμα και στην καταστροφή τους.
Μια σχεδιασμένη επίσης απόπειρα έγινε τον Ιούλιο του 1944 από τον Ιωσήφ Βαρούχ, μόνιμο αξιωματικό του Ελληνικού στρατού που συνελήφθη στα Γιάννενα στις 25 Μαρτίου του 1944.
Ο Βαρούχ, ενώ δούλευε στους φούρνους, αναγνώρισε ανάμεσα στους νεκρούς τον πατέρα του και την μητέρα του που τους είχαν συλλάβει στην Κέρκυρα. Το ποτήρι είχε πια ξεχειλίσει, έτσι ο Έλληνας αξιωματικός είχε αρχίσει να επεξεργάζεται ένα σχέδιο αντίστασης και εκδίκησης για τις άνανδρες πράξεις των Ες-Ες.
Οι υπόλοιποι όμως που δούλευαν μαζί του, άλλων εθνικοτήτων δίστασαν καθώς δεν είχαν όπλα για να αντιμεπωτίσουν τους πάνοπλους Ες-Ες. Έτσι ο Βαρούχ αναζήτησε κάποιους πιο θαρραλέους άνδρες και κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του άλλους Έλληνες, Ρώσους και ένα Πολωνό, τον Καμίνσκυ.
Όρισαν ημερομηνία την 15η Αυγούστου, αλλά μια νέα άφιξη 4,000 Πολωνών με την συνοδεία πάνοπλων Ες-Ες παράτεινε τα σχέδιά τους. Ο σπόρος όμως είχε πια ριζώσει και έτσι έψαχναν την κατάλληλη ευκαιρία για να βάλουν μπρος στα σχέδιά τους.
Δείτε Λόγους για ένα Ταξιδάκι στην Πολωνία
Έτσι έγινε Εξέγερση στο Άουσβιτς (Φωτεινή Τομαή)
Τον Σεπτέμβριο του 1944 οι Γερμανοί αποφάσισαν να μειώσουν τον αριθμό των Σόντερκομμάντο που ήταν τότε 663 άνδρες. Έτσι στις 24 Σεπτεμβρίου έγινε η πρώτη διαλογή 200 ανδρών, οι οποίοι οδηγήθηκαν με τέχνασμα σε θάλαμο αερίων και αποτεφρώθηκαν από τους ίδιους τους Γερμανούς.
Ανάμεσά τους ήταν και αρκετοί Έλληνες. Μετά από αυτό, 169 άνδρες παρέμειναν στα κρεματόρια ΙΙΙ και ΙV και περίπου 30 άνδρες στο κρεματόριο ΙΙ. Ήξεραν όμως ότι η ώρα τους πλησίαζε και έτσι έπρεπε να δράσουν.
Εκείνη την εποχή έγινε ακόμα ένα περιστατικό, το οποίο επιτάχυνε την απόφασή τους να δράσουν. Πρόκειται για τον Αλβέρτο Ερρέρα, Έλληνα έφεδρο αξιωματικό από την Λάρισα. Εργαζόταν σε μια υποομάδα μεταφέροντας τις στάχτες των νεκρών στο ποτάμι.
Σε κάποια βάρδια, ο Ερρέρα εξουδετέρωσε δύο Γερμανούς φρουρούς με το φτυάρι του και προσπάθησε να διαφύγει κολυμπώντας. Παρά το γεγονός ότι μια σφαίρα τον βρήκε στο κεφάλι, κατάφερε να περάσει στην αντίπερα όχθη και να κρυφτεί σε ένα θάμνο.
Την άλλη μέρα τον βρήαν τα σκυλιά των Ες-Ες, αντιστάθηκε αλλά τελικά συνελήφθη. Η τιμωρία του ήταν παραδειγματική. Σε κοινή θέα, τον βασάνισαν, τον έγδαραν ζωντανό και τον έριξαν ακόμα ζωντανό μπροστά στα μάτια των υπολοίπων μέσα στο φούρνο.
Τις επόμενες μέρες οι Έλληνες του Άουσβιτς μιλούσαν με περηφάνια για την πράξη του συμπατριώτη μας. Έπιασαν εκ νέου το σχέδιο της εξέγερσης και κατόρθωσαν να προμηθευτούν ικανές ποσότητες δυναμίτη από τις γυναίκες που εργάζονταν στο εργοστάσιο της Union μέσα στο στρατόπεδο.
Κάποιοι λένε μάλιστα ότι μία από αυτές πιθανόν να ήταν Ελληνίδα με το όνομα Σάρα. Αυτές οι γυναίκες συνελήφθησαν αργότερα και κρεμάστηκαν.
Την 7η Οκτωβρίου, ημέρα Σάββατο, οι Γερμανοί αποφάσισαν να απομακρύνουν εκ νέου ακόμα 200 άνδρες, Έλληνες και Ούγγρους που είχαν ήδη επιλεγεί για εξόντωση. Έφτασε μια ομάδα των Ες-Ες με ονομαστικούς καταλόγους και άρχισαν να εκφωνούν τα ονόματα.
Βάσει μαρτυριών που υπάρχουν, όταν άρχισαν να εκφωνούν τα ονόματα των Ελλήνων, κανείς τους δεν απάντησε. Σε κάποια στιγμή ακούστηκε μια φωνή, πιθανόν του Ιωσήφ Βαρούχ στα Ελληνικά: «Θα γίνει, ναι ή όχι το ντου που λέγαμε;».
Αμέσως μετά όρμησαν στους Γερμανούς φρουρούς, τους αφόπλισαν και οχυρώθηκαν μέσα στο κρεματόριο ΙΙΙ με τα λίγα όπλα που είχαν αναμένοντας από τους άλλους να κινηθούν.
Δυστυχώς οι υπόλοιπο δεν έκαναν τίποτα, καθώς ο αιφνιδιασμός είχε ήδη χαθεί. Μόνο η ομάδα του κρεματορίου ΙΙ κινήθηκε ενστικτωδώς στο άκουσμα των πρώτων πυροβολισμών.
Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ισχυρές δυνάμεις περικύκλωσαν την περιοχή και έτσι η μάχη είχε καταστεί άνιση. Ανατίναξαν το κρεματόριο IV, έριξαν κάποια μέλη των Ες-Ες ζωντανά στους φούρνους και προσπάθησαν να διαφύγουν στο κοντινό δάσος.
Σε λίγες ώρες όλα είχαν ηρεμήσει, η εξέγερση είχε τελειώσει με πολύ βαρύ κόστος. Τα πτώματα περίπου 250 νεκρών μεταφέρθηκαν μπροστά στο κρεματόριο IV.
Επίσης 200 ακόμα από τους εξεγερθέντες συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν επιτόπου. Την επόμενη μέρα τα 450 πτώματα κάηκαν από τους 198 εναπομείναντες συντρόφους τους.
Τελικά, στις 2 Ιανουαρίου του 1945, οι 4 γυναίκες που προμήθευαν με δυναμίτη τους εξεγερθέντες απαγχονίστηκαν μπροστά στις συγκρατούμενες τους. Ήταν και η μοναδική περίπτωση που οι Γερμανοί απαγχόνισαν γυναίκες, λέει ο Χάινς Κούνιο.
Πώς έγινε η Εξέγερση στο Άουσβιτς (Miklos Nyiszli)
Δεν ήτανε παρόν στην εξέγερση, αλλά του είπε την ιστορία ο Pipel, ο μηχανικός των κρεματόριων με όλες τις λεπτομέρειες. Την 7η Οκωμβρίου μέλη των SS μάζεψαν τους Σόντερκομάντο στην αυλή, όπου έκαναν μια σύντομη ομιλία.
«Επειδή εργαστήκατε σκληρά, θα μεταφερθείτε τώρα σε στρατόπεδο εργασίας. Θα λάβετε καλά ρούχα και φαγητό και θα κάνετε ελαφριά εργασία. Τα νούμερα τα οποία θα διαβάσω, να προχωρήσουν μπροστά και να σχηματίσουν γραμμή.»
Ας σημειώσουμε ότι οι Ναζί το είχανε σαν αρχή να λένε ψέματα ούτως ώστε οι εκτελέσεις να γίνονται όσο το δυνατόν πιο εύκολα. Φυσικά οι Σόντερκομμάντο το ήξεραν αυτό και επίσης ήξεραν ποιος θα ήτανε ο τελικός τους προορισμός.
Πρώτα άρχισαν να διαβάζουν τα νούμερα των 100 Ούγγρων του Κρεματορίου 3. Αυτοί ήταν και οι νεότεροι, έτσι εύκολα υπάκουσαν τις οδηγίες. Μια ομάδα των SS οδήγησε τους Ούγγρους έξω από την αυλή και τους κλείδωσε στο Μπλοκ 13 στον τομέα D (BIId).
Μετά ήταν η σειρά των Ελλήνων. Ήταν ξεκάθαρα λιγότερο πρόθυμοι να εκτελέσουν τις οδηγίες, αλλά μπήκαν στην γραμμή όπως οι προηγούμενοι. Τελικά ήρθε η σειρά των Πολωνών. Όταν ξεκίνησαν να διαβάζουν τα νούμερα τους, άρχισαν θυμωμένες συζητήσεις και κάποιοι άρχισαν να φωνάζουν.
Στο επόμενο νούμερο δεν κουνήθηκε κανένας. Καθώς ο αξιωματικός έψαχνε να δεί τι είναι το πρόβλημα, μία μπουκάλα νερού έσκασε στα πόδια του. Ακολούθησε μια μεγάλη έκρηξη και όλα τα μέλη των SS έπεσαν στο έδαφος. Κάποιοι πέθαναν και άλλοι τραυματίστηκαν.
Την μπουκάλα με το εκρηκτικό την έριξαν οι Πολωνοί. Τα SS άνοιξαν πυρ εναντίον τους και οι κρατούμενοι οχυρώθηκαν μέσα στο κρεματόριο. Οι Έλληνες στέκονταν ακόμα στην γραμμή και εκτελέστηκαν αμέσως. Κάποιοι προσπάθησαν να διαφύγουν αλλά τους πυροβόλησαν. Τα επακόλουθα είναι ήδη γνωστά.
Διαβάστε για το Μουσείο Άουσβιτς Ι
Μάθημα Ανατομίας
Το Φρικαλέο Μάθημα Ανατομίας του Hirt
Το ψυγείο του ξενοδοχείου Στρούτχοφ χρησιμοποιήθηκε σαν μικρός θάλαμος αερίων για την δολοφονία 86 ατόμων από τους οποίους οι 46 ήταν Έλληνες (27 άνδρες και 19 γυναίκες).
Αυτό το μακάβριο έγκλημα ολοκληρώθηκε στο Ανατομίο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και παρέμεινε άγνωστο για αρκετά χρόνια.
Χάρις όμως στις εκτεταμένες έρευνες του Hans-Joachim Lag που κράτησαν 10 χρόνια, ο κώδικας της σιωπής έσπασε και είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε λεπτομέρειες.
Μία από τις φρικτότερες σελίδες βαναυσότητας είχε γραφτεί. Πράγματα τα οποία θυμίζουν ταινίες τρόμου. Το 1941, ο κατ όνομα και μόνο γιατρός Hirt, γερμανόφωνος κάτοικος Ελβετίας επιστρέφει στην Γερμανία και κατατάσσεται στα Ες-Eς και παίρνει την θέση του διευθυντή του Εργαστηρίου Ανατομίας.
Μέσα στο 1942, ο Hirt υποβάλλει στο Himmler, επικεφαλή όλων των δυνάμεων Ασφαλείας της Ναζιστικής Γερμανίας, το μακάβριο αίτημά του.
Το αίτημα ήταν να εφοδιαστεί το εργαστήριο με τα σώματα νεκρών σε πολύ καλή κατάσταση, ιδίως τα κεφάλια δεν έπρεπε να φέρουν κανένα τραύμα γιατί σκόπευε να τα ταριχεύσει για να διακοσμούν τις αίθουσες διδασκαλίας.
Έτσι μετά από προφορική συγκατάθεση του ιδίου του Χίτλερ, ο οποίος ποτέ δεν υπόγραφε διαταγές γενοκτονίας, το σχέδιο του μανιακού Hirt μπήκε σε εφαρμογή.
Στις αρχές του 1943, ο Χίρτ έστειλε άτομα στο Άουσβιτς για να προβούν σε βιομετρικές έρευνες προς εξεύρεση των υποψήφιων θυμάτων του.
Το γεγονός αυτό το θυμάται και ο ίδιος ο Χάινς Κούνιο, καθώς έπεσε η είδηση να κρύβονται και να μην παρουσιάζονται για βιομετρικές μετρήσεις.
Η συλλογή θυμάτων σταμάτησε λόγω του τύφου που χτύπησε το Άουσβιτς. Όσους όμως είχαν επιλέξει, τους έκλεισαν σε καραντίνα και αργότερα τους έστειλαν στο στρατόπεδο Νατζβάιλερ.
Εκεί τους δολοφόνησαν μέσα στο ψυγείο του ξενοδοχείου Στρούτχοφ που ήταν κοντά στο στρατόπεδο. Το ψυγείο είχε διαστάσεις 2,40 x 3,50 και 2,60 μέτρα ύψος.
Συνολικά δολοφόνησαν εκεί 86 κρατούμενους από το Άουσβιτς. Επειδή ο χώρος ήταν μικρός, η δολοφονία μοιράστηκε σε 5 μέρες.
Την εκτέλεση του σχεδίου αυτού, είχε αναλάβει εξολοκλήρου ο διοικητής του στρατοπέδου Josef Krammer, ο οποίος παρακαλουθούσε μέχρι τέλος από το μικρό μάτι της πόρτας τα θύματα να πεθαίνουν.
Ο Krammer προβιβάστηκε αργότερα σε διοικητή του Άουσβιτς και αντικατέστησε τον Rudolf Hoss για ένα διάστημα. Τελικά, τα νεκρά σώματα μεταφέρθηκαν τμηματικά στο ανατομίο της ιατρικής σχολής.
Εκεί το ιατρικό προσωπικό τα αποκεφάλισε και έστειλε τα κεφάλια προς συντήρηση για να τοποθετηθούν αργότερα στις βιτρίνες του μουσείου της Σχολής. Τα μέλη του σώματος τεμαχίστικαν σε μικρότερα κομμάτια και τοποθετήθηκαν σε τεράστιες φιάλες μέσα σε υγρό συντήρησης.
Περίμεναν να έρθει το μηχάνημα αποφλοίωσις που παράγγειλαν από την Γερμανία, ούτως ώστε να μείνουν μόνο τα οστά που χρειάζονταν για την κατασκευή σκελετών για το μάθημά του.
Το μηχάνημα όμως δεν έφτασε ποτέ, ο πόλεμος τέλειωσε και οι Σύμμαχοι όταν απελευθέρωσαν το Στρασβούργο στις 23 Νοεμβρίου του 1944 βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια θηριωδία.
Σε λίγες βδομάδες, η Γαλλική Στρατιωτική Αστυνομία διέταξε ανακρίσεις για να μάθε πιο μυστικό κρυβόταν πίσω από 20 κεφάλια και τα 55 μεγάλα τεμάχια σωμάτων που επέπλεαν μέσα στο υγρό.
Άγνωστο παραμένει τι έγιναν τα υπόλοιπα, αφού ο Χίρτζ αυτοκτόνησε μετά που εγκατέλειψε το Στρασβούργο. Τελικά, μέσα σε πέπλο σιωπής, τα μέλη τάφηκαν ομαδικά στο Εβραϊκό νεκροταφείο του Στρασβούργου.
Ο ομαδικός τάφος σε σχήμα μικρού λόφου δεν έφερε καμία ένδειξη μέχρι να έρθουν στο φως τα στοιχεία από την μακροχρόνια έρευνα του Lang. Μέχρι που έγινε η κατάθεση του Χένρι Πιέρ, ο οποίος κατέγραψε τότε τους αριθμούς των κρατουμένων πάνω σε ένα χαρτί το οποίο έκρυψε μετά.
Βάση αυτής της καταγραφής, 42 χρόνια μετά, ο Hoans-Joachim Lang θα ταυτοποιήσει τα μέχρι πριν άγνωστα θύματα.
Τον Δεκέμβριο του 2005, σε ειδική τελετή, τοποθετήθηκαν τρεις αναμνηστικές πλάκες, μία στην είσοδο του θαλάμου αερίων, μία στο εργαστήριο και μία στο νεκροταφείο με τα ονόματα των Θυμάτων.
Πώς να μειώσετε το Κόστος Ταξιδιού σας στην Πολωνία
Έλληνες Άουσβιτς
Οι Έλληνες του Άουσβιτς
Μαρσέλ Νατζαρή και τα Χειρόγραφα
Τέλη Οκτωμβρίου ή αρχές Νοεμβρίου του 1944, στο στρατόπεδο Μπίρκεναου έφτασαν τα νέα για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Ένας εκτοπισμένος, ο Μαρσέλ Νατζαρή εργάζεται στα κρεματόρια. Είναι μελλοθάνατος, όπως και οι υπόλοιποι που δουλεύουν εκεί.
Έτσι, γράφει μια επιστολή στους δικούς του γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να την στείλει. Τυλίγει τις κόλλες, τις τοποθετεί σε ένα θερμός, το κλείνει καλά, το βάζει σε μια δερμάτινη τσάντα για προστασία και το θάβει στον περίβολο του Κρεματορίου ΙΙΙ.
Ελπίζοντας ότι κάποιος θα το βρει και ότι κάποτε θα φτάσει στον προορισμό του. Θα χρειαστούν όμως 35 ολόκληρα χρόνια. Στις 24 Οκτωβρίου του 1980, φοιτητές από την δασονομική σχολή προσέφεραν εργασία στο μουσείο καθαρίζοντας την περιοχή γύρω από το Κρεματόριο ΙΙΙ.
Ένας φοιτητής, ο Λέσλαβ Ντυρτς βρήκε την τσάντα σε βάθος 35 περίπου εκατοστών και την παρέδωσε στο μουσείο του Άουσβιτς. Η τσάντα περιείχε το θερμός με τις σημειώσεις του Μαρσέλ Νατζαρή στα Ελληνικά.
Το θερμός περιείχε 12 σελίδες κομμένες από σημειωματάριο, φθαρμένες από την υγρασία και δυσανάγνωστες σε πολλά σημεία. Όταν κατάλαβαν ότι ήτανε γραμμένο στα Ελληνικά, το έστειλαν στην Ελληνική πρεσβεία στην Βαρσοβία και δόθηκε για μετάφραση στο Θεόδωρο Αλεξίου.
Το θέρμος στο οποίο βρέθηκαν τα χειρόγραφα του Μαρσέλ ΝατζαρήΟ Νατζαρή γενννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1917 και ήτανε Εβραίος Σεφαραδίτης. Πολέμησε στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο το 1940-41 ως έφεδρος Δεκανέας στην Αλβανία.
Ήταν μεταξύ των Εβραίων στην πλατεία Ελευθερίας στις 11 Ιουλίου και στην συνέχεια στάλθηκε από τους Ναζί στη Μενεμένη για καταγκαστικά έργα. Όταν απελευθερώθηκε κατάφερε να ξεφύγει και το 1943 και εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση του ΕΛΑΣ.
Συνελήφθη τον Μάρτιο του 1944 στην Αθήνα, βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν, στις φυλακές Αβέρωφ και στο στρατόπεδο του Χαιδαρίου. Όταν αποκαλύφθηκε η Εβραική του καταγωγή, στάλθηκε στο Άουσβιτς με την τελευταία αποστολή της 2ας Απριλίου.
Έλαβε τον αριθμό 182669 και επιλέχθει για Σόντερκομμάντο στο Κρεματόριο ΙΙΙ. Τα χειρόγραφά του αποτελούν ένα σπάνιο τεκμήριο της μαζικής εξόντωσης.
«Τα κουτιά του γκαζιού έρχονταν με αυτοκίνητο του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού με δύο SS. Από κάτι ανοίγματα τους έριχναν το γκάζι. Μετά από μισή ώρα ανοίγαμε τις πόρτες.»
«Μεταφέραμε τα πτώματα ως τον αναβατήρα και τους πηγαίναμε στον θάλαμο των φούρνων. Μας ανάγκαζαν, την στάχτη να την κοπανίσουμε και να την περάσουμε από κόσκινο». «Μετά την έπαιρνε ένα αυτοκίνητο και την έριχνε στο ποτάμι, έτσι εξαφανιζόταν κάθε ίχνος».
«Τα δράματα που έχουν ιδεί τα μάτια μου είναι απερίγραπτα. Δεν λυπάμαι ότι θα πεθάνω, αλλά ότι δεν θα μπορέσω να εκδικηθώ όπως θέλω και ξέρω.»
«Σχεδόν κάθε φορά που σκοτώνουν διερωτάμαι εάν υπάρχει Θεός και εν τούτοις πάντα πίστεψα σε Αυτόν και πιστεύω ακόμα ότι ο Θεός το θέλει, ας γίνει το θέλημά του.»
«Πεθαίνω ευχαριστημένος, αφού ξέρω ότι αυτή την στιγμή η Ελλάς μας είναι ελεύθερη, δεν θα ζήσω εγώ, ας ζήσουν οι άλλοι, η τελευταία μου λέξη θα είναι ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ.» Πιστεύοντας ότι δεν θα επιζήσει, τοποθέτησε τα χειρόγραφα μέσα στην φιάλη που ανακαλύφθηκε χρόνια αργότερα.
Ο Μαρσέλ Νατζαρή επέζησε του Άουσβιτς και μετά τον πόλεμο κατέγραψε τις αναμνήσεις του από το Σόντερκομμάντο σε μια δεύτερη αναλυτικότερη μαρτυρία. Έκανε οικογένεια και μετανάστευσε στις ΗΠΑ, όπου πέθανε τον Ιούλιο του 1971.
Δείτε την Ελληνική Έκθεση στο Άουσβιτς με τίτλο: «Να με θυμάστε όπως σας θυμάμαι και εγώ.» Μαρσέλ Νατζαρή.
Αλβέρτο Ερρέρα
Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1913 και υπηρέτησε στον Ελληνικό στρατό. Αργότερα παντρεύτηκε μια κοπέλα από την Λάρισα και εγκαταστάθηκε εκεί όπου και διατηρούσε ένα σούπερ μάρκετ.
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, προσχώρησε στον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό, ως προμηθευτής τροφίμων. Πήρε το χριστιανικό όνομα Άλεξ (Αλέκος) και τελικά τη νύχτα της 24ης Μαρτίου του 1944, συνελήφθη από τους Γερμανούς στη Λάρισα και φυλακίστηκε στο στρατόπεδο Χαϊδάρι.
Σύμφωνα με μαρτυρίες συνελήφθη σαν αντιστασιακός και όχι σαν Εβραίος. Έφθασε στο Άουσβιτς την 11η Απριλίου, πήρε τον αριθμό 182552 και επιλέχθηκε για εργασία στα Sonderkommando.
Σύμφωνα με τον Izack Cohen, ο οποίος δούλεψε στο Kommando Καναδάς, ο Ερρέρα ήταν ο ηγέτης της ελληνικής ομάδας αντίστασης στο Krematorium V.
Επίσης, από την κατάθεση του Alter Fajnzylberg, γνωρίζουμε ότι ήταν ο Αλβέρτο Ερρέρα που πήρε τις περίφημες "φωτογραφίες Sonderkommando" στις αρχές Αυγούστου 1944.
By Alex, Aleko or Alekos, a member of the Sonderkommando from GreeceΟι φωτογραφίες πάρθηκαν με τη βοήθεια του Dawid Szmulewski, και τριών άλλων μελών του Sonderkommando. Μετά τη λήψη των φωτογραφιών, ο Αλβέρτο Ερρέρα έθαψε τη φωτογραφική μηχανή στο χώμα με σκοπό να την πάρει αργότερα.
Αυτές οι 4 φωτογραφίες ήταν ένα από τα αποδεικτικά στοιχεία των εγκλημάτων των Ναζί στις μετέπειτα δίκες της Νυρεμβέργης. Το φιλμ μεταφέρθηκε κρυφά εκτός στρατοπέδου από την Ελένα Ζπακ-Ντάντον (μέλος της πολωνικής αντίστασης, η οποία εργαζόταν στην καντίνα των SS).
Μαζί με το φιλμ στάληκε και ένα σημείωμα με ημερομηνία 4 Σεπτεμβρίου του 1944. Στο σημείωμα αναφερόταν ότι οι φωτογραφίες έπρεπε να σταλούν σε ένα άτομο με το κωδικό όνομα «Tell» (Τερέζα Εστράιχερ / Armia Krajowa).
Ο Αλβέρτο Ερρέρα, έγινε σύμβολο αντίστασης στο στρατόπεδο Άουσβιτς–Μπιρκενάου.
Το Τέλος του Αλβέρτο Ερρέρα (Ούγκο Βενέτσια)
Η ίδια ιστορία περιγράφετε με λίγο διαφορετικό τρόπο καθώς ο καθένας μπορεί να την άκουγε διαφορετικά από άλλη πηγή. Παρακάτω η ιστορία περιγράφεται από τον Ούγκο Βενέτσια ο οποίος ήτανε μαζί του.
Μια μέρα οι Γερμανοί τους διέταξαν να πάνε με το φορτηγό που μετέφερε τις στάχτες στον ποταμό Σόλα μαζί με τον Ούγκο Βενέτσια. Κάθησαν στο πίσω μέρος του φορτηγού δίπλα στο φορτίο με τις στάχτες, ενώ ο SS που τους συνόδευε κάθισε στη θέση του συνοδηγού.
Πριν φτάσουν στον ποταμό, ο Ερρέρα κατέστρωσε το σχέδιο και ενημέρωσε και τον Ο. Βενέτσια τι θα έπρεπε να κάνει. Θα χτυπούσε το φρουρό όταν θα ερχόταν να τους ανοίξει την πόρτα, ενώ ο Βενέτσια θα αιφνιδίαζε τον οδηγό και μετά θα βουτούσε στο νερό.
Καθώς ο SS άνοιγε την πόρτα, ο Ερρέρα τον κτύπησε στο κεφάλι με το φτυάρι. Ο οδηγός κοίταξε από τον καθρέφτη και βγήκε από το όχημα με το περίστροφο στο χέρι. Δυστυχώς ο Βενέτσια, καθώς ήταν ένα άπειρο αγόρι, είχε παραλύσει από το φόβο του βλέποντας τον οδηγό να τον σημαδεύει με το περίστροφο.
Χωρίς να περιμένει στιγμή ο Ερρέρα που ήταν αρκετά έμπειρος, βούτηξε στο ποτάμι και άρχισε να κολυμπάει προς την απέναντι όχθη.
Ο οδηγός τον πυροβόλησε, αλλά δεν μπορούσε να τον φτάσει με το περίστροφο, έτσι, άρπαξε το όπλο του φρουρού και του έριξε με τις περίφημες σφαίρες «ντουμ ντουμ». Αυτές οι σφαίρες εκρήγνυνται στο εσωτερικό του σώματος και προκαλούν μεγάλη ζημιά.
Ο Αλβέρτο Ερρέρα τραυματίστηκε στο μηρό, αλλά συνέχισε να κολυμπάει και έφτασε στην απέναντι όχθη. Σήμανε συναγερμός, και αμέσως εξαπολύθηκε ανθρωποκυνηγητό το οποίο διήρκεσε όλη τη νύχτα και την επόμενη μέρα.
Για κακή τύχη το τραύμα του Ερρέρα ήταν σοβαρό και έχασε πολύ αίμα, και τελικά δεν επέζησε της απόδρασης. Το πτώμα του βρέθηκε αργότερα. Το πτώμα μεταφέρθηκε στο κρεματόριο για να γίνει η αυτοψία, παραμορφωμένο και σε πολύ άσχημη κατάσταση.
Εκτέθηκε πάνω σ’ ένα τραπέζι, στο προαύλιο του κρεματορίου από όπου έπρεπε να περάσουν αναγκαστικα να το δουν. Οι Γερμανοί ήταν εξαιρετικά νευρικοί και κτυπούσαν όποιο δεν έβλεπε. Τελικά το σώμα του μεταφέρθηκε στην αίθουσα των κλιβάνων όπου έψαλλαν ένα καντίς πριν το κάψουνε.
Ο βιολιστής του Άουσβιτς
Ζακ Στρούμσα, Ο ΒΙΟΛΙΣΤΗΣ ΤΟΥ AUSCHWITZ, ακόμα ένας Έλληνας της Θεσσαλονίκης θύμα του Ναζισμού. Εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς τον Μάιο του 1943 και πήρε το νούμερο 121097 όταν ήταν 30 ετών.
Επιλέχθει για την ορχήστρα για να παίζει καθημερινά βιολί σε αυτούς που οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων ή για καταγκαστική εργασία και για να ψυχαγωγεί τους SS.
«Δεν ξέρω ποιο ήταν το πιο σπουδαίο. Το ότι γνώριζα την Γερμανική γλώσσα, το ότι έπαιζα καλό βιολί ή το ότι ήμουνα μηχανικός; Πιστεύω και τα 3 έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιβίωσή μου. Βρήκα εκεί ένα γνωστό μου γιατρό ο οποίος μου είπε. Δεν έχεις πλέον πατέρα, μητέρα και γυναίκα εδώ. Νόμιζα ότι τρελλάθηκε».
Πολλοί ρωτάνε: «Που ήτανε ο Θεός στο Άουσβιτς;» Την απάντησή του την δίνει μετά από ερώτηση αν θα είχε γλυτώσει αν δεν είχε θρησκεία. Λέει: «60 χρόνια δεν πίστεψα, παρά μόνο την τελευταία φορά που επισκέφτηκα το Άουσβιτς με ένα μικρό σχολείο από τα Ιεροσόλυμα.
Πρέπει να ξέρεις ότι ο Θεός, υπάρχει ή δεν υπάρχει, αυτό είναι δουλειά του Θεού ή των ανθρώπων; Τι σχέση έχουν οι άνθρωποι με τον Θεό και τι σχέση έχει ο Θεός με την βαρβαρότητα;
Από τότε που υπήρξε η ανθρωπότης υπάρχει και η βαρβαρότητα. Δηλαδή ο Θεός είναι ένοχος για όλα αυτά και δεν μας έδωσε τίποτε το καλό; Μα ποιος μου έδωσε τις γνώσεις για να μπορέσω να γλιτώσω; Ο Θεός.»
«Και γιατί δεν τις έδωσε και στους άλλους;» «Δεν θέλανε. Ο Θεός δίνει ευκαιρίες σε όλους. Εσύ πρέπει να την πάρεις όταν περνάει.»
Διαβάστε για την Σφαγή στην Βόλα (Βαρσοβία)
Ο Τραγουδιστής του Άουσβιτς
Ποιος ήταν ο Εστρόγκο Ναχάμα; O σεβάσμιος κάντορας (ψάλτης) της εβραϊκής κοινότητας του Δυτικού Βερολίνου που άφησε εποχή με την υπέροχη φωνή του.
Έπαιξε και ένα μικρό ρόλο ψάλτη στην ταινία «Καμπαρέ» του Bob Fosse. Ήταν ένας νεαρός Εβραίος από τη Θεσσαλονίκη. Ακόμα ένα θύμα του ναζισμού που εκτοπίστηκε λίγο μετά που γύρισε από το Αλβανικό μέτωπο.
Ένας κρατούμενος του Άουσβιτς, που επιβίωσε χάρη στη φωνή του. Ο Εστρόγκο Ναχάμα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1918 και εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς τον Μάρτιο του 1943. Εκεί είδε και τους δικούς του για τελευταία φορά.
Το σπάνιο ταλέντο του τον έσωσε από τον θάνατο. «"Γέμισε πέτρες το καρότσι τραγουδιστή;» «Ναι». «Έ, τότε έλα εδώ και πες μας ένα τραγούδι», θα αφηγηθεί χρόνια αργότερα.
«Κι εγώ τραγουδούσα για τους κάπο, για τους γιατρούς του στρατοπέδου και για τους άνδρες των Ες Ες». Η ανταμοιβή του, ένα κομμάτι ψωμί πεταμένο στις λάσπες. «Αυτό με κράτησε στη ζωή. Έτσι επέζησα στο Άουσβιτς. Μόνο χάρη σ αυτό».
Ο Ναχαμά βγήκε από το Ζάκσεν Χάουσεν, Ναζιστικό στρατόπεδο στο Βερολίνο, όπου μεταφέρθηκε μετά το Άουσβιτς ζωντανός το 1945 με τύφο. Σε άθλια κατάσταση, μπήκε σε ένα νοσοκομείο όπου έτυχε θεραπείας για ένα χρόνο.
Δεν γνώριζε πως από το ολοκαύτωμα δεν είχε επιβιώσει κανείς από τους δικούς του, αλλά κάπου βαθιά μέσα του το ένιωθε.
Μόνος στο Βερολίνο, χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα, συναντήθηκε τυχαία με έναν παλιό συγκρατούμενο του στο Άουσβιτς, ο οποίος τον σύστησε στον επικεφαλής μιας Συναγωγής του Βερολίνου με τη φράση: «Ένας Έλληνας με υπέροχη φωνή».
Από εκεί ξεκίνησε η λαμπρή του σταδιοδρομία, που τον έκανε γνωστό σ όλο τον κόσμο, πλην της πατρίδας του. Στην Ελλάδα είναι εντελώς άγνωστα και το όνομά του και η ιστορία του. Όχι μόνο αυτό, αλλά ήταν και γραμμένος λιποτάκτης όπως θα δούμε παρακάτω.
Άφησε την τελευταία του πνοή στο Βερολίνο το 2000 και είχε επισκεφτεί την Ελλάδα μόνο μία φορά μετά τον εκτοπισμό του. Δεν ήταν καθόλου καλή η εμπειρία της επίσκεψη του πίσω στην πατρίδα
Το 1959, δεκάξι χρόνια μετά την απλευθέρωσή του, ξεκίνησε οδικώς για την Ελλάδα μόνος του με βασικό κίνητρο να ψάξει για τους συγγενείς του. Δεν βρήκε όμως κανένα. Έμεινε τρεις βδομάδες στην Θεσσαλονίκη, πήγε στην συναγωγή και ο ραβίνος εκεί του είπε «Θα μείνεις εδώ», αλλά δεν ήθελε ούτε να το ακούσει.
Επιστρέφοντας πίσω σταμάτησε στα σύνορα και έδωσε το διαβατήριο του που ήταν Ελληνικό. Ο φρουρός του λέει: «Ρε συ, που είναι το απολυτήριό σου»;
«Ήμουνα στο Άουσβιτς, τα έχασα όλα» απαντάει, αλλά κανείς δεν ενδιαφερόταν και τον έστειλαν πίσω.
Πήγε στην υπηρεσία και τον βρήκαν. «Ναχαμά Εστρόγκο του Μεναχέμ και της Όρο, Σωστά.» Ξαφνικά γυρνάει απότομα και του λέει: «Είσαι λιποτάκτης, είσαι λιποτάκτης!» «Πώς είναι δυνατόν;», ρωτάει αποσβολωμένος. «Σου ήρθε κλήση για να πολεμήσεις το 1946 και δεν παρουσιάστηκες.»
«Και που να ήξερα; Κανένας δεν με είχε ειδοποιήσει.». Έτσι ο Εστρόγκο βρισκόταν παγιδευμένος στην πατρίδα του με κίνδυνο να πάει φυλακή.
Μετά από αρκετή ταλαιπωρία και προσπάθειες για βοήθεια, κατάφερε τελευταία στιγμή να βρει κάποιον να του υπογράψει και να φύγει. Δεν αναφέρεται σε λεπτομέρειες.
Παρόλο που οι Γερμανοί Ναζί διέπραξαν εγκλήματα εις βάρος του ίδιου και της οικογένειάς του, ποτέ, ούτε μια φορά δεν τον άκουσε κανένας να τους κατηγορήσει. Όχι μόνο δεν τους κατηγόρησε ποτέ, αλλά συνέχισε να τραγουδά για αυτούς με την θεσπέσια γεμάτη συγχώρεση φωνή.
Διαβάστε για το Μοναδικό Αλατωρυχείο Βιελίτσκα
Η Απόδραση του Ηλία
Περίπου 700 άτομα προσπάθησαν να δραπετεύσουν από τα στρατόπεδα του Άουσβιτς και γύρω στα 300 άτομα τα κατάφεραν. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Ηλίας Παπαδόπουλος, ένας Έλληνας ποντιακής καταγωγής που συνελήφθη στην Θεσσαλονίκη και στάλθηκε στο Άουσβιτς.
Το αξιοσημείωτο όμως της απόδρασης αυτής, είναι ότι ο Ηλίας Παπαδόπουλος επέστρεψε στο Άουσβιτς, αυτή την φορά ως απελευθερωτής, αφού κατατάχθηκε στον Κόκκινο στρατό. Γεννήθηκε το 1919 και στις 3ης Οκτωβρίου του 1943, όπως διηγείται τον στείλανε το Άουσβιτς.
Έπεσε σε μπλόκο κοντά στον Λευκό Πύργο στην Θεσσαλονίκη και στάλθηκαν όλοι στο Άουσβιτς. Το νούμερο του ήταν 166645. «Εκεί επίθετο δεν είχες, αριθμό μόνο. Δουλειά, Πέτρα, πόσες πέτρες κουβαλήσανε.»
«Όσοι ήταν αδύνατοι, στον φούρνο κατευθείαν. Εγώ ήμουνα πρώτος. Πίσω μου ήτανε Ρώσοι αιχμάλωτοι, γεροί. Όταν ο γιατρός περνούσε, κάποιος με πήρε και με έκρυψε πίσω του. Αυτός ήτανε χριστιανός και αυτός εγλύτωσεν εμέναν. Όλοι οι άλλοι πήγανε στα κρεματόρια, εμείς γλυτώσαμε, αυτό ήτανε.»
Ισαάκ Μιζάν (182641)
Το «ταξίδι» του Ισαάκ Μιζάν (182641) προς το κολαστήριο του Άουσβιτς ξεκίνησε μ’ ένα χτύπημα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής στην πόρτα του σπιτιού του, στην Αρτα.
«Φιλοξενούσαμε ένα λοχαγό του αλβανικού μετώπου που είχε περάσει στο αντάρτικο. Νομίζαμε ότι είχαν έρθει για να συλλάβουν αυτόν και τον κρύψαμε στο πατάρι», λέει.
Οι στρατιώτες, όμως, είχαν έρθει για τον ίδιο και την οικογένειά του. Με μια ενδιάμεση στάση στο Αγρίνιο τους έστειλαν στο Ρουφ, στην Αθήνα. Από εκεί επιβιβάστηκαν μαζί με άλλα μέλη της εβραϊκής κοινότητας στα βαγόνια που τους οδήγησαν στο Άουσβιτς.
«Το Ολοκαύτωμα στήθηκε από τους Γερμανούς ως ένα θεατρικό σκηνικό», λέει ο κ. Χανδρινός. «Από τη δημοσίευση των πρώτων αντισημιτικών μέτρων μέχρι τη στιγμή που οι αμαξοστοιχίες περνούν τις πύλες των στρατοπέδων συγκέντρωσης υπάρχει ένα σκηνικό παραπλάνησης.»
«Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πού κατευθύνονται». Ακόμα και την στιγμή που εισέρχονται στους θαλάμους αερίων. Στη Θεσσαλονίκη μάλιστα και μέσω του κατοχικού τύπου είχε διαδοθεί ότι οι Εβραίοι της πόλης θα μετοικήσουν στην Πολωνία και κάποια στιγμή θα επιστρέψουν.
Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ήταν οι μόνοι που πήγαν στο Άουσβιτς με σιδηροδρομικό εισιτήριο. Πλήρωσαν για να σταλούν στο θάνατο. «Μόλις φτάσαμε μας χώρισαν σε ικανούς και μη για εργασία», λέει ο κ. Μιζάν. Θυμάται κάποιες νεαρές να πιάνουν τα ανίψια τους και να παριστάνουν ότι ήταν παιδιά τους.
«Θεωρούσαν ότι θα τύχαιναν έτσι καλύτερης μεταχείρισης.» «Πήγαν όμως κατευθείαν στα κρεματόρια», λέει. «Τους υπόλοιπους μας έστειλαν στο Μπίρκεναου.
Μας έβαλαν σε μια αίθουσα γυμνούς και όρθιους όλη τη νύχτα. Την επομένη άρχισαν να μας κουρεύουν και μας έβαλαν το νούμερο και τη ριγέ στολή».
«Ξέραμε κάποια στιγμή ότι δεν θα γυρίσει κανείς πίσω. Δεν είχαμε το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, μήπως μπορέσω και επιστρέψω κάποια στιγμή. Μας ήταν αδιάφορη η ΖΩΗ» «Το νούμερο είναι τίτλος τιμής, τίτλος τιμής με την καλή έννοια την δική μας.»
Μετά το Αουσβιτς - Μπίρκεναου, ο Ισαάκ Μιζάν στάλθηκε σε άλλα στρατόπεδα, στο εσωτερικό της Γερμανίας. Ένα μήνα πριν από την απελευθέρωσή του βρέθηκε στο Μπέργκεν - Μπέλσεν. «Ηταν στρατόπεδο εξόντωσης, θανάτου», λέει. «Να φανταστείτε πως ούτε τροφή είχαμε και βάζαμε τα πτώματα για μαξιλάρι».
Πηγή Κειμένου: «kathimerini.gr»
Κύριες Πηγές
- Έλληνες στο Άουσβιτς της Φωτεινής Τομαή
- Ο τραγουδιστής του Άουσβιτς της Κατερίνας Οικονομάκου
- Φυλλάδιο της έκθεσης «Έλληνες στο Άουσβιτς, Να με Θυμάστε όπως σας Θυμάμαι και Εγώ» - 2/5/2019
- Άουσβιτς, οι Ναζί και η «Τελική Λύση» του Laurence Rees
Εδώ Φτάσαμε στο Τέλος του Θλιβερού Ταξιδιού
«Έλληνες στο Άουσβιτς»
Ένα Ταξίδι που μας Κάνει Περήφανους που είμαστε Έλληνες
ΑΡΘΡΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟΙ
- Best places to Party in Warsaw, Poland
- Warsaw & Krakow Airports - How to Get to the City center
- Ζωή στην Βαρσοβία, Κόστος και Πώς να Βρείτε Δουλειά
- Easter in Poland: Traditions, Eggs and Basket
- 20 Pictures from Poland to Fall in Love
- Fountain of Tears: Holocaust and the Crucifixion of Jesus
- How to visit the Wolf's Lair from Warsaw
- Poland money: Does Poland Use the Euro Currency?
- Best of Warsaw Countryside, Especially with Kids
Σχέδιο του Εσωτερικού χώρου του Κρεματορίου 3 από τον David Olere
Το θέρμος στο οποίο βρέθηκαν τα χειρόγραφα του Μαρσέλ Νατζαρή
